otmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ot-moq

Etimologiyasi

OT- 'uloqtir-’. Tantiboyvachcha koʻrpachaga be— malol oʻtirib, doʻppisini bir chekkaga o t d i (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli at- tarzida talaffuz qilingan (Devon, I, 181; DS, 65); hozirgi oʻzbek talida a unlisi â unlisiga almashgan: at- > ât-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Koʻlni siltab yoki qulochkash-lab, qoʻlidagi narsani uzoqqa yoki moʻljal-ga irgʻitmoq, uloqtirmoq. ◆ Tosh otmoq. Granat otmoq. Koʻpga kesak otma. Matal . n ◆ Yormat pichoqni sugʻurib olib, uzoqqa otdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Tashlamoq, irgʻitib yubormoq. ◆ Tanti-boyvachcha koʻrpachaga bemalol oʻtirib, doʻp-pisini bir chekkaga otdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Oshiq otmoq q. oshiq II 2.

3 Shiddat bilan biror tomonga, joyga tashlamoq yoki tashlanmoq, otilmoq. ◆ Gulnor hushsizlangan kabi, boshini onaning tizzasi-ga otdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Bolakay, yastanib yotgan poyonsiz lolazordan yugurib kelib, oʻzini uning quchogʻiga otdi. "Sharq yulduzi" .

4 Koʻtarib yerga urmoq, yiqitmoq (ku-rashda). ◆ U[Siddiqjon] hozir kurashda raqi-bini yonboshga olib otgan. A. Kdhhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Qoʻtosni otmadi, zur bilan uni maydonning chetiga — qattiq yerga sudradi. A. Qahhor, „Sarob“ .

5 s. t. Chekmoq; tortmoq. ◆ Chori ota bar-moqlari titrab, nos otdi. S. Nurov, „Nar-von“ . ◆ Shu vaqtda kimdir, burnaki otgandek, qayta-qayta apshurdi. Oybek, „Navoiy“ .

6 Tortmoq, ichmoq (ichimlik haqida). ◆ Esonboy chorpoyaga chiqib, u bilan yonma-yon oʻtirganda, chol jinday otib olganini sezdi. "Yoshlik" .

7 koʻchma kam qoʻll. Uloqtirib tashlamoq, tark etmoq, yigʻishtirmoq. ◆ Qoʻlingdan kel-gancha chiqar yaxshi ot, Yaxshilik qil, bolam, yomonlikni ot! Ergash Jumanbulbul oʻgʻli .

8 koʻchma Chiqarmoq, yozmoq, yoymoq (asosan oʻsimlik haqida). ◆ Chechak otmoq. Palak otmoq. Kurtak otmoq. yash Hademay karnay-gullar, juda hafsala bilan chiroyli qilib tortilgan iplarga chirmashib, katta-kat-ta yapro/oʻshr otdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Zilol suvli sharshara yonida ikki bahaybat chinor, Bobur zamonidan guvohlik berib, shox otib turibdi. H. Hasanov, „Ek-vatordan oʻtganda“ .

Tomir otmoq q. tomir. Tong otmoq q. tong. ◆ Bagʻriga kimgadir baxt, kimgadir qaygʻu yuklab, yana tong otmoqda. "Yoshlik" .

9 Biror qurol vositasida oʻq, tosh, snaryad va sh.k. uzmoq. ◆ Sopqon otmoq. Kamalak otmoq. Minomyot(dan) otmoq. Otgan oʻq qaytmas. Maqol . ◆ Yotib qolguncha, otib qol. Maqol . n ◆ Tanklarimiz duishanning oldingi okoplaridan oʻtib, tankka qarshi otadigan batareyani toʻpga tuta boshladi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ .

10 Otish quroli vositasida urib shi-kastlamoq yoki oʻldirmoq. ◆ Oʻrdak otmoq. Quyon otmoq. yat [Yoʻlchi] Tishini qisirlatib dedi: -Toʻpning ogʻziga qoʻyib, otib yuboringlar meni, qonxoʻrlar! Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Baʼzan qiziqsinib, biz ham kaptar otib koʻrmoqchi boʻlardik. Shukrullo, „Saylanma“ .

11 Kuch bilan itarib, itqitib chiqarmoq; uchirib yubormoq. ◆ Shisha probkasini otib yubordi. Vulqon yuz tonnalab olovlangan togʻ jinslarini havoga otdi. n ◆ Suv dam oqizib ketadi, dam chetga otadi. S. Ahmad, „Ufq“ .

12 koʻchma Qoʻymoq, tashlamoq. ◆ Shior otmok. Masalani oʻrtaga otmok- n ◆ Dastlab bu gapni dadangiz oʻzlari oʻrtaga otdilar.

Oybek, Tanlangan asarlar. Gap (yoki piching) otmok, Kinoya, kesatiq maʼnoli gap, soʻz aytmoq; piching qilmoq. U ◆ kelin oyisini ochik-oshkor suymas, kesatib, piching otib, uning koʻngliga ozor berar edi. S. Zunnunova, „Koʻk chirokdar“ .

13 Uchmoq, sirgʻanmoq. ◆ Yaxmalak otmok-Konki otmok^tt Mening yoshligimda birga oshiq oʻynab, yaxmalak otib oʻsgan bir ogʻaynim bor. Shukrullo, „Saylanma“ .

Nafsi hakkalak otadi Mazaxoʻrakka oʻr-ganib, nafsini tiyolmaydi. Shataloq otmoq K- shataloq. ◆ Qizinghozir kayokni xohlasa, oʻsha yokka shatalok otib, chopib yuribdi. Mirmuhsin, „Umid“ .

Antonimlari

ОТМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

otmoq otmoq

• Turkcha: atmak

Ruscha _ru

otmoq
1 бросать, кидать, метать, швырять; ◆ tosh otmoq кидать камень; ◆ soʻz otmoq бросать словечко, задевать словом; ◆ shior otmoq бросать лозунг, выдвигать лозунг; ◆ tomir otmoq 1) пускать корни; 2) перен. укореняться, внедряться; ◆ toʻp otmoq куститься; пускать побеги;
2 стрелять; подстрелить; застрелить; ◆ miltiq otmoq стрелять из ружья; ◆ toʻp otmoq стрелять из пушки; otib oʻldirmoq пристрелить, застрелить; otib tushirmoq сбить (напр. вражеский самолёт); ◆ oʻzini otmoq 1) застрелиться; 2) бросаться, кидаться; yotib qolguncha otib qol посл. (букв. лучше стреляй, чем остаться лежачим) сделай всё, что можешь, а не сиди сложа руки; действуй, не сиди сложа руки;
3 употреблять, принимать, закладывать (понюшку); пить (спиртное), закладывать за галстук; ◆ nos otmoq употреблять насвай; ◆ burnaki otmoq нюхать табак;
4 распускать (листья, цветы и т. п.); разбрасывать, раскидывать (плети); ◆ chechak otmoq расцвести; ◆ palak otmoq раскинуть плети (о растении); ildiz (или tomir) ◆ otmoq 1) укорениться, укрепиться корнями; пускать корни; 2) перен. укорениться, занять прочное место; внедриться;
5 выбрасывать (ся) энергичными движениями (о руках, ногах); ◆ odim otmoq шагать, ступать; ◆ konki otmoq бегать на коньках; ◆ yaxmalak otmoq кататься на катке; quloch otib suzmoq плавать саженками; плавать стилем кроль; ◆ quloch otmoq раскинуться, развернуться, получить широкий размах; * tong otdi рассвело; tong otganda на рассвете; tong otguncha 1) всю ночь; 2) до рассвета; tongotarga yaqin незадолго до рассвета, перед рассветом; nafsi hakkalak otadi неодобр. повадился, приучился (к чему-л.), не может сдержать себя; ишь, пристрастился.