uch: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq |
CoderSIBot (munozara | hissa) Oʻzbekcha variant yangilandi |
||
Qator 1:
{{-uz-}}
== uch I ==
=== Morfologik va sintaktik xususiyatlari ===
'''uch'''
=== Aytilishi ===
=== Etimologiyasi ===
=== Maʼnoviy xususiyatlari ===
==== Maʼnosi ====
1 Narsalarning ingichkalashgan, oʻtkir tomoni. {{misol|Nayza {{ajrat|uch}}i. Xanjar {{ajrat|uch}}i. Kr-ziqning {{ajrat|uch}}i. Ignaning {{ajrat|uch}}i. Tikan zahri — {{ajrat|uch}}ida, dushman zahri}} — ''ichida.'' Maqol. n {{misol|Juvon Sidiqjondan pichoq soʻrab olib, ik-kita bodring archidi, birini oʻzi tishlab, ikkinchisini pichoq {{ajrat|uch}}ida Sidiqjonga uzatdi.|[[w:A. Qahhor|A. Qahhor]]|Qoʻshchinor chiroqlari}}. {{misol|Mir-zakarimboy soqolining {{ajrat|uch}}ini barmoqlari bilan chimtib, kulib qoʻydi.|[[w:Oybek|Oybek]]|Tanlangan asarlar}}.
2 Yogʻoch, ip, sim va b. ensiz, uzun narsalarning tomonlaridan biri, bir tomon oxiri, boshi. {{misol|Tayoqning {{ajrat|uch}}i. Arqonning {{ajrat|uch}}i.}}
20—Oʻzbek tilining izoqli lugʻati<br clear="all"/>
n {{misol|Yana bir yigit darvozaga tirmashib chiqayotir, pastda ikkitasi bir-birining yelkasiga chiqib, uzun alvonning {{ajrat|uch}}ini unga uzatishga urinmoqda.|[[w:A. Muxtor|A. Muxtor]]|Opa-sin-gillar}}. {{misol|Aravadagshgar darrov tushib, koʻchaning ikki {{ajrat|uch}}iga qarabketdi.|[[w:M. Ismoiliy|M. Ismoiliy]]|Far-gona t}}. o.
3 Narsalarning oʻzi birikkan, oʻrnashgan joydan tashqari yoʻnalgan tomoni, oxiri. {{misol|Barmoqning {{ajrat|uch}}i. Choynak joʻmragining {{ajrat|uch}}i. sht Akramjonni bir nav q{{ajrat|uch}}oqlagan boʻldim, juvonga esa qoʻlimning {{ajrat|uch}}ini berdim.|[[w:A. Qahhor|A. Qahhor]]|Ming bir jon}}. {{misol|Uning yuzida, shun-day burnining {{ajrat|uch}}ida xoli bor. U.|[[w:Umarbekov|Umarbekov]]|Yoz yomgʻiri}}. {{misol|..vafot etgan xolasini esladi va koʻzidan tirqirab chiqqan yoshini yeng {{ajrat|uch}}i bilan artdi.|[[w:I. Rahim|I. Rahim]]|Ixlos}}.
4 Chorburchak buyumlarning tomonlari tutashgan joyi, burchagi. {{misol|Fanerning toʻrt {{ajrat|uch}}i-dan ushlab koʻtarmoq.}} a {{misol|Polvon yelkasiga tashlab chiqqan qiyigʻini oldi-da, ikki {{ajrat|uch}}i-dan ushlab, bir-ikki aylantirdi.|[[w:M. Ismoiliy|M. Ismoiliy]]|Fargʻona t}}. o.
'''5 '''''mat.'' Chiziqlarning yoki sirtlarning oʻzaro tutashib, kesishib, burchak hosil qil-gan nuqtasi.
6 Narsalarning yuqori qismi, tepasi, boshi. {{misol|Minoraning{{ajrat|uch}}i. Daraxtning{{ajrat|uch}}i. Sim-yogʻochning {{ajrat|uch}}i. tsh Teraklar {{ajrat|uch}}ida oʻynar qizi}}''.1 ''''nur.'' Gʻayratiy. {{misol|Bir kupi oʻrikning {{ajrat|uch}}iga chi-qib.. atrofni tomosha qildim.|[[w:Oydin|Oydin]]|Sa-dagʻang boʻlay, komandir}}. {{misol|Devorga tashqari-dan qoʻysh!gan keng narvonlarning {{ajrat|uch}}lari xiyol chiqibturardi.|[[w:P. Qodirov|P. Qodirov]]|Yulduzli tunlar}}.
'''7 '''{{koʻchma|uz}} Biror narsaning boshlanish qis-mi, boshi. {{misol|Sir(ning) {{ajrat|uch}}ini soʻz ochar.|[[w:Maqol|Maqol]]}}. m {{misol|U \ Elmurod] hali bu muvaffaqiyatning faqat {{ajrat|uch}}igina ekanini hech bir unutmadi.|[[w:P. Tursun|P. Tursun]]|Oʻqituvchi}}. {{misol|Nuri bu voqeaning {{ajrat|uch}}ini eshitgan hamon bezgakday qaltirab ketdi.. |[[w:Oybek|Oybek]]|Tanlangan asarlar}}.
:Oyoq uchida ''(yoki'' uchi bilan) koʻrsatmoq Nazar-pisand qilmaslik, mensimaslik. {{misol|Ammo muomalasi dagʻal.. odamlarni oyoq {{ajrat|uch}}ida koʻrsatadi.|[[w:H. Nazir|H. Nazir]]|Koʻkterak shabadasi}}. [ {{misol|Nuri] Kambagʻal, hatto oʻrtahol oila qiz-larini oyoq {{ajrat|uch}}i bilan koʻrsatar.. edi.|[[w:Oybek|Oybek]]|Tanlangan asarlar}}. Til uchida Istar-is-tamas, shunchaki yoʻli uchun. {{misol|-Keling, — dedi boshqaruvchi til {{ajrat|uch}}ida.|[[w:"Mushtum"|"Mushtum"]]}}. {{misol|- Tsh {{ajrat|uch}}ida aytgan ekansiz-da bu gapni. -Nega til {{ajrat|uch}}ida boʻladi.|[[w:A. Qahhor|A. Qahhor]]|Qoʻshchinor chiroq-lari}}. Uch bermoq 1) koʻrinish bermoq, paydo boʻlmoq, yuzaga kelmoq. {{misol|Kunlar oʻtdi. Opa-ning obrazi {{ajrat|uch}} bera boshladi.|[[w:Sh. Xolmirzayev|Sh. Xolmirzayev]]|Ogʻir tosh koʻchsa}}. {{misol|Kun endi {{ajrat|uch}} berib, qoyalarda jilolanar, tiniq osmon shishaday yaltillab, bu manzaraga yana bir koʻrk bagʻishlamoqda edi. |[[w:S. Karomatov|S. Karomatov]]|Bir tomchi qon; 2) belgi ber-moq, ochilmoq, oshkor boʻlmoq}}. {{misol|Nariroqqa bo-rib, bu jumboq tasodifan {{ajrat|uch}} berdi.|[[w:H. Nazir|H. Nazir]]|Koʻkterak shabadasi}}. Uchini chiqarmoq Boshlangʻich, belgi tarzidagi maʼlumot ber-moq; shipshimoq. {{misol|Oramizda qoladigan gap bor, azizim! Faqat sizgagina {{ajrat|uch}}ini chiqarishim mumkin.|[[w:Sh. Rashidov|Sh. Rashidov]]|Boʻrondan kuchli}}. {{misol|Joʻrt-taga ochiq aytmadim. Lekin xayrlashayotib, {{ajrat|uch}}ini chiqargandim, shunga ham bir sapchib tushdi.|[[w:O. Yoqubov|O. Yoqubov]]|Bir felyeton qissasi}}. Uchchiga chiqqan Eng ashaddiy, oʻtaketgan. {{misol|Ayyorlikda {{ajrat|uch}}chiga chiqqanman, deb maqtansam yolgʻon emas..|[[w:Oybek|Oybek]]|Ulugʻ yoʻl}}. {{misol|Oʻzi borib turgan igʻvogar, {{ajrat|uch}}chiga chiqqan materialchi, pis-miq odam.|[[w:"Mushtum"|"Mushtum"]]}}. Xamir uchidan patir ''q. ''patir. Qalam uchi Yozilgan, yozib eʼlon qi-lingan narsa uchun beriladigan haq. {{misol|Manavi osonliqni qarang, taqsir. Qalam {{ajrat|uch}}isiga boʻz-ni uzatdim, olmaydi.|[[w:A. Qodiriy|A. Qodiriy]]|Mehrob-dan chayon}}. Qoʻl uchida 1) astoydil emas, is-tar-istamas. {{misol|Bu yigitni hech koʻrmagan edi, malol oldi shekilli, qoʻl {{ajrat|uch}}ida soʻrashib, qizga savol nazari bilan qaradi.|[[w:"Mushtum"; 2) nochor holda|"Mushtum"; 2) nochor holda]]|yengil-yelpi}}. {{misol|Endi sen qoʻl{{ajrat|uch}}ida qshyudigan tirikchiliging {{ajrat|uch}}un kecha-kunduz kapitalistshrga ishlashing kerak.|[[w:Yo. Xaimov|Yo. Xaimov]]|M}}. Rahmon, Hayot-mamot.
==== Sinonimlari ====
==== Antonimlari ====
== uch 11 ==
=== Morfologik va sintaktik xususiyatlari ===
'''uch'''
=== Aytilishi ===
=== Etimologiyasi ===
=== Maʼnoviy xususiyatlari ===
==== Maʼnosi ====
''snq. son'' 1 3 raqami va shu raqam bilan ifodalangan son, miqsor. {{misol|Uch karra {{ajrat|uch}} toʻqqiz. Uch yil burun. Uch oydan keyin. Bir boʻlgan, ikki boʻlmay qolmas, Ikki boʻlgan, {{ajrat|uch}} boʻlmay qolmas.|[[w:Maqol|Maqol]]}}. {{misol|sht Ertasiga soat birda {{ajrat|uch}} partizanni koʻmish marosimi boʻldi. |[[w:A. Qahhor|A. Qahhor]]|Oltin yulduz}}. {{misol|Sobirjon ovchilar inʼom qilgan ikki quyon va {{ajrat|uch}} oʻrdakdan bir quyon va ikki oʻrdakni Asqar otaga berdi. A. |[[w:Qahhor|Qahhor]]|Xotinlar}}.
2 Besh balli baho tizimida oʻzlashtirish "qoniqarli", "oʻrtacha" degan maʼnodagi baho. {{misol|Uning bahosi — {{ajrat|uch}}. Bu insho {{ajrat|uch}}un {{ajrat|uch}} qoʻysa boʻladi.}}
'''3 '''''etn. ayn.'' kiryuvdi. {{misol|Cholning yostigʻi ta-gidan topilgan pul uni koʻmib kelishgagina yetdi. Hali bu yoqda {{ajrat|uch}}i, yettisi, yigirmasi, fotihaxonligi.. va hokazolar bor.|[[w:M. Osim|M. Osim]]|Tilsiz guvoh}}.
==== Sinonimlari ====
==== Antonimlari ====
== uch III ==
=== Morfologik va sintaktik xususiyatlari ===
'''uch'''
=== Aytilishi ===
=== Etimologiyasi ===
=== Maʼnoviy xususiyatlari ===
==== Maʼnosi ====
''din. etn.'' Uchiga paxta oʻrab, yogʻlab, marhum arvohiga atab payshanba, juma oq-shomlari yoqib qoʻyiladigan choʻp. {{misol|{{ajrat|Uch}} oʻramoq. {{ajrat|Uch}} yoqmoq.}}
==== Sinonimlari ====
==== Antonimlari ====
{{OʻTIL|УЧ}}
=== Tarjimalari ===
{{uz-adj}}
| |||