achchiq: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k r2.7.3) (Bot Qoʻshdi: ko:achchiq, ru:achchiq |
CoderSIBot (munozara | hissa) Oʻzbekcha variant qoʻshildi |
||
Qator 1:
{{-uz-}}
<!--
ACHCHIQ1 Taʼmi ogʻiz-tilni achitadigan, lovillatadigan. Achchiq garmdori. yash Fargʻona vodiysidan boshqa joylarga ekiladigan turp negadir achchiq taʼm, taxir mazaga ega boʻladi. K. Mahmudov, Qiziqarli pazanadlik.
Achchiq choy Quyuqdamlangan choy. ..cholmayingina kulib qoʻydi va xizmat qilayotganlarga bitta achchiq choy olib kelishni buyurdi. Gazetadan.
Nordon, tishni qamashtiradigan. Achchiq (donali) anor. Otasi achchiq olma yesa, oʻgʻlining tishi qamashadi. Maqol.
Sezgi aʼzolariga qatgiq taʼsir qiladigan, oʻyuvchi. Achchiq gaz. Achchiq tamaki. Achchiq hid. n Jiqqa hoʻl oʻtin yolgʻiz "pirs-pirs" qilib, achchiq zahar tutun buriqtiradi. Oybek, Tanlangan asarlar.
Jazillatadigan, jonni achitadigan. Dalalarda kech kuzning achchiq shamoli esa boshladi. S. Ahmad, Qadrdon dalalar. Tashqarida shamol uvullar, achchiq sovuq naq badanni kesib ketguday edi. Gazetadan. [Sherbek] Toʻrigʻini egarladi. Oʻzini egar ustiga olar-olmas, otga achchiq qamchi bosdi. S. Anorboyev, Oqsoy.
koʻchma Kishiga qattiq tegadigan, koʻngilga ozor beradigan; qatgiq, noxush. Achchiq istehzo. Achchiq tanqid. Haq soʻz — achchiq soʻz. Maqol. n U hatto bu achchiq taʼnalarni eshitmaganday.. sur boʻlib turardi. Mirmuhsin, Umid.
Tili achchiq Kishiga qattiq tegadigan qilib gapiradigan, gap bilan uzib oladigan. Elmurodga rota komandiri yoqmadi: qalampir, tili achchiq, har gapni pisanda qilganday burab gapiradi. Shuhrat, Shinelli yillar.
koʻchma Gʻam-iztirobli; alamli. Uning achchiq koʻz yoshlari har qanday odamga taʼsir qilmasdan qolmasdi. "Yoshlik". Cheki koʻrinmas bu soʻqmoq yoʻlovchining madorini, nainki madorini, jonini oladigan qismatday achchiq. "Saodat".
ot Qahr, jahl; zarda. Hozir mening achchigʻim ham qahrim bor. "Erali va Sherali". Bobongning achchigʻi qursin, yomondir. "Nurali".
Achchigʻi burnining ustida (yoki uchida) Bekorga, sal narsaga jahli qistayveradigan odam haqida. -Ha, qizi tushmagur. Nafasini ham chiqarmaydi-ya. Achchigʻi ham burnining uchida, - dedi Murotali. Sh. Rashidov, Boʻrondan kuchli. Achchigʻi kelmoq (yoki chiqmoq. qistamoq) Jahli qoʻzgʻamoq. Goʻroʻgʻlining achchigʻi kelganini 0ilib.. Soqi oʻrnidan turdi. "Malikai ayyor". Xurshid achchigʻi chiqdi, deb oʻyladi.. N. Aminov, Qahqaha. Aytsam, yana achchigʻingiz qistaydir. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. Achchiq ustida Jahl qoʻzgʻagan paytda. Bas endi, achchiq ustida har kim har gapni aytadi. Hamza. Achchiq qilmoq Jahl qilmoq, zarda qilmoq. Bir talatoʻpni sotib olding, qattiq gapirding, deb achchiq qildi. "Malikai ayyor". Jon achchigʻida Jahd-alam bilan, jon-jahdi bilan. Ot jon achchigʻida old oyoqlarini devor baravar koʻtarib sapchidi. S. Ahmad, Ufq. U [Ortiq] sapchib oʻrnidan turib.. jon achchigʻida mashina orqasiga aylanib oʻtib, brezentni ochib tashlab, oʻrindiqlar tagini titkilay ketdi. M. Mansurov, Yombi.
ot Qiyinchilik, mashaqqat; gʻam-gʻussa, gʻam-hasrat; azob-uqubat, Achchiq bilan chuchukni totgan bilur, uzoq bilan yaqinni yurgan bilur. Maqol. Bir achchiqning bir chuchugi bor. Maqol. v Turmushning achchiqlarini totib koʻrgan.. qadimgi batrak Abdurasul bu kunlarda oʻz muddaosining amalga oshayotganini his etar edi. P. Tursun, Oʻqituvchi.
ACHCHIQLANMOQJahli chiqmoq, gʻazablanmoq. Begim, garchi achchiqlansang ham, aytishga majburman. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. Tez achchiqlanadigan, jizzaki va qoʻpol odamlarni militsiyada xizmat qilishga yoʻl qoʻyib boʻlmaydi. Gazetadan.
-->
== Morfologik va sintaktik xususiyatlari ==
'''ach-chiq'''
== Aytilishi ==
== Etimologiyasi ==
== Maʼnoviy xususiyatlari ==
=== Maʼnosi ===
:Taʼmi ogʻiz-tilni achitadigan, lovillatadigan. {{misol|{{ajrat|Achchiq }}garmdori. yash Fargʻona vodiysidan boshqa joylarga ekiladigan turp negadir {{ajrat|achchiq }}taʼm, taxir mazaga ega boʻladi. |[[w:K. Mahmudov|K. Mahmudov]]|Qiziqarli pazanadlik}}.
:Achchiq choy Quyuqdamlangan choy. {{misol|..cholmayingina kulib qoʻydi va xizmat qilayotganlarga bitta {{ajrat|achchiq }}choy olib kelishni buyurdi. |[[w:Gazetadan|Gazetadan]]}}.
:Nordon, tishni qamashtiradigan. {{misol|Achchiq (donali) anor. Otasi {{ajrat|achchiq }}olma yesa, oʻgʻlining tishi qamashadi. |[[w:Maqol|Maqol]]}}.
:Sezgi aʼzolariga qatgiq taʼsir qiladigan, oʻyuvchi. {{misol|{{ajrat|Achchiq }}gaz. {{ajrat|Achchiq }}tamaki. Achchiq hid. n Jiqqa hoʻl oʻtin yolgʻiz "pirs-pirs" qilib, {{ajrat|achchiq }}zahar tutun buriqtiradi. |[[w:Oybek|Oybek]]|Tanlangan asarlar}}.
:Jazillatadigan, jonni achitadigan. {{misol|Dalalarda kech kuzning {{ajrat|achchiq }}shamoli esa boshladi. |[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Qadrdon dalalar}}. {{misol|Tashqarida shamol uvullar, {{ajrat|achchiq }}sovuq naq badanni kesib ketguday edi. |[[w:Gazetadan|Gazetadan]]}}. ''[Sherbek] Toʻrigʻini egarladi. Oʻzini egar ustiga olar-olmas, otga achchiq qamchi bosdi. ''S. Anorboyev, Oqsoy.
''koʻchma ''Kishiga qattiq tegadigan, koʻngilga ozor beradigan; qatgiq, noxush. {{misol|{{ajrat|Achchiq }}istehzo. {{ajrat|Achchiq }}tanqid. Haq |[[w:soʻz — ''achchiq soʻz. ''Maqol|soʻz — achchiq soʻz. Maqol]]}}. n {{misol|U hatto bu {{ajrat|achchiq }}taʼnalarni eshitmaganday.. sur boʻlib turardi. |[[w:Mirmuhsin|Mirmuhsin]]|Umid}}.
:Tili achchiq Kishiga qattiq tegadigan qilib gapiradigan, gap bilan uzib oladigan. {{misol|Elmurodga rota komandiri yoqmadi: qalampir, tili {{ajrat|achchiq}}, har gapni pisanda qilganday burab gapiradi. |[[w:Shuhrat|Shuhrat]]|Shinelli yillar}}.
''koʻchma ''Gʻam-iztirobli; alamli. {{misol|Uning {{ajrat|achchiq }}koʻz yoshlari har qanday odamga taʼsir qilmasdan qolmasdi. |[[w:"Yoshlik|"Yoshlik]]}}". {{misol|Cheki koʻrinmas bu soʻqmoq yoʻlovchining madorini, nainki madorini, jonini oladigan qismatday achchiq. |[[w:"Saodat|"Saodat]]}}".
''ot ''Qahr, jahl; zarda. {{misol|Hozir mening achchigʻim ham qahrim bor. |[[w:"Erali va Sherali|"Erali va Sherali]]}}". {{misol|Bobongning achchigʻi qursin, yomondir. |[[w:"Nurali|"Nurali]]}}".
:Achchigʻi burnining ustida ''(yoki ''uchida) Bekorga, sal narsaga jahli qistayveradigan odam haqida. -Ha, ''qizi tushmagur. Nafasini ham chiqarmaydi-ya. Achchigʻi ham burnining uchida, - dedi Murotali. ''Sh. Rashidov, Boʻrondan kuchli. Achchigʻi kelmoq (yoki chiqmoq. qistamoq) Jahli qoʻzgʻamoq. {{misol|Goʻroʻgʻlining achchigʻi kelganini 0ilib.. Soqi oʻrnidan turdi. |[[w:"Malikai ayyor|"Malikai ayyor]]}}". {{misol|Xurshid achchigʻi chiqdi, deb oʻyladi.. |[[w:N. Aminov|N. Aminov]]|Qahqaha}}. {{misol|Aytsam, yana achchigʻingiz qistaydir. |[[w:A. Qodiriy|A. Qodiriy]]|Oʻtgan kunlar}}. Achchiq ustida Jahl qoʻzgʻagan paytda. {{misol|Bas endi, {{ajrat|achchiq }}ustida har kim har gapni aytadi. |[[w:Hamza|Hamza]]}}. Achchiq qilmoq Jahl qilmoq, zarda qilmoq. {{misol|Bir talatoʻpni sotib olding, qattiq gapirding, deb {{ajrat|achchiq }}qildi. |[[w:"Malikai ayyor|"Malikai ayyor]]}}". Jon achchigʻida Jahd-alam bilan, jon-jahdi bilan. {{misol|Ot jon achchigʻida old oyoqlarini devor baravar koʻtarib sapchidi. |[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Ufq}}. {{misol|U [Ortiq] sapchib oʻrnidan turib.. jon achchigʻida mashina orqasiga aylanib oʻtib, brezentni ochib tashlab, oʻrindiqlar tagini titkilay ketdi. |[[w:M. Mansurov|M. Mansurov]]|Yombi}}.
''ot ''Qiyinchilik, mashaqqat; gʻam-gʻussa, gʻam-hasrat; azob-uqubat, {{misol|{{ajrat|Achchiq }}bilan chuchukni totgan bilur, uzoq bilan yaqinni yurgan bilur. |[[w:Maqol|Maqol]]}}. {{misol|Bir {{ajrat|achchiq}}ningbir chuchugi bor. |[[w:Maqol|Maqol]]}}. v {{misol|Turmushning {{ajrat|achchiq}}larinitotib koʻrgan.. qadimgi batrak Abdurasul bu kunlarda oʻz muddaosining amalga oshayotganini his etar edi. |[[w:P. Tursun|P. Tursun]]|Oʻqituvchi}}.
:ACHCHIQLANMOQJahli chiqmoq, gʻazablanmoq. {{misol|Begim, garchi {{ajrat|achchiq}}lansangham, aytishga majburman. |[[w:A. Qodiriy|A. Qodiriy]]|Oʻtgan kunlar}}. {{misol|Tez {{ajrat|achchiq}}lanadigan, jizzaki va qoʻpol odamlarni militsiyada xizmat qilishga yoʻl qoʻyib boʻlmaydi. |[[w:Gazetadan|Gazetadan]]}}.
[[Turkum:Oʻzbekchada koʻchma maʼnodagi soʻzlar]]
=== Sinonimlari ===
=== Antonimlari ===
{{OʻTIL}}
== Tarjimalari ==
[[Turkcha]]: [[acı]]
| |||