solmoq: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Oʻzbekcha variantga etimologiya qoʻshildi
k vikifikatsiya, replaced: ~ → solmoq (49) using AWB
Qator 67:
'''26 '''''bot.'' Tugmoq, guldan meva holiga oʻt-moq. {{misol|Qovok beshta {{ajrat|sol}}ibdi.}} m {{misol|Uch tup tar-vuzning har biri oʻntadan {{ajrat|sol}}gan ekan.|[[w:"Chal-pak yoqqan kun"|"Chal-pak yoqqan kun"]]}}.
 
27 Qoʻshma feʼllar tarkibiga kiradi, maye., {{misol|asos {{ajrat|sol}}mok, vahima {{ajrat|sol}}mok, gapga {{ajrat|sol}}mok, dam {{ajrat|sol}}mok, dahshat {{ajrat|sol}}mok, dod {{ajrat|sol}}mok, esga {{ajrat|sol}}mok, Korin {{ajrat|sol}}mok, KULOK {{ajrat|sol}}mok.}} "" {{misol|[Fazilat ona] Toʻgʻri kelgan odam-ning koʻksiga oʻzini tashlab, uvvos {{ajrat|sol}}adi.|[[w:M. Hazratqulov|M. Hazratqulov]]|Jurʼat}}. {{misol|Gulnorpari oʻtkizdi-da, kanizini gapga {{ajrat|sol}}di.|[[w:"Gulnorpari"|"Gulnorpari"]]}}. {{misol|Normat qoʻshiqka quloq {{ajrat|sol}}ib, ichkaridagi odamning chiqishini kuta boshladi.|[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Ufq}}.
 
28 =a/=y yoki =(i)b affiksli ravish-dosh bilan kelib, shu ravishdosh orqali ifodalangan ish-harakatning batamom yoki roʻyirost bajarilganligini bildiradi. {{misol|Bor gapni aytib {{ajrat|sol}}moq.}} m {{misol|Yaxshiboyev indamay turdi. Sezdiki, Kuziboyning dardlari choʻng, dardlarini tamom toʻkib {{ajrat|sol}}moqchi — tasalli kor qilmaydi.|[[w:M. M|M. M]]}}. Doʻst, Lolazor. {{misol|Nizom-jon chidamadi. Yuragida toʻlib-toshgan gap-larni uzil-kesil toʻkib {{ajrat|sol}}mokchi boʻlib, kiz-ni izlab, yana dalaga karab ketdi.|[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Ufq}}.
Qator 74:
 
:Boshiga solmoq Ataylab yomonlik qilmoq. {{misol|Bu yerlarga kelgan ketmaydi omon, Boshingga {{ajrat|sol}}arman oxirat zamon.|[[w:"Malikai ayyor"|"Malikai ayyor"]]}}. =ga solmoq ..qilib koʻrsatmoq. {{misol|Oʻzini uxlaganga {{ajrat|sol}}moq.}} m {{misol|[Maqsud qori:] Menga qara, eshon bola, oʻzingni goʻllikka {{ajrat|sol}}ma.|[[w:X. Toʻxtaboyev|X. Toʻxtaboyev]]|Yillar va yoʻllar}}. ''-Oʻzingizni ovsarlikka so-laversangiz, hujjatni biz koʻrsatamiz, — dedi nihoyat tergovchi..'' "Yoshlik". {{misol|Toshpoʻlat uning tagdor gaplariga dafʼatan tushunmadi, oʻzini loqaydlikka {{ajrat|sol}}ib, uni quvvatlagan boʻldi.|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}. =dan olib, =ga solmoq Hadeb, zoʻr berib takrorlamoq, qayta-qayta aytmoq, atamoq(koyish, haqorat soʻzlari ha-qida). {{misol|Bordi-yu, ishing sal "ertaga" qolganini bilsa.. toʻradan olib, toʻraga {{ajrat|sol}}adi.|[[w:A. Muxtor|A. Muxtor]]|Opa-singillar}}. {{misol|Majlis tarqagandan keyin Naimiy Onaxondan uzr soʻradi, oʻzini nodondan olib, nodonga {{ajrat|sol}}di. A.|[[w:Muxtor|Muxtor]]|Opa-singillar}}. Yoʻlga solmoq 1) tartibga chaqir-moq, toʻgʻri yoʻl koʻrsatmoq. {{misol|Ahmad mahallada-gi bolalarni yoʻlga {{ajrat|sol}}ib turardi.|[[w:"Yoshlik"; 2) biror ish-harakatni qilishga undamoq|"Yoshlik"; 2) biror ish-harakatni qilishga undamoq]]}}. {{misol|Oʻgʻlimni shu odam yoʻlga {{ajrat|sol}}gan, xotining bilan ajrash, degan;|[[w:3) hiyla-nayrang bilan aytganini qildirmoq|3) hiyla-nayrang bilan aytganini qildirmoq]]}}. {{misol|Meni aldab {{ajrat|sol}}olmay-san yoʻlingga..|[[w:"Malikai ayyor"|"Malikai ayyor"]]}}. Nazar ''(yoki ''razm) solmoq Qaramoq, boqmoq. {{misol|Ikki pari yuzidan pardasini oldi. Goʻroʻgʻliga qarab, bir nazar {{ajrat|sol}}di.|[[w:"Gulshanbogʻ"|"Gulshanbogʻ"]]}}. {{misol|Samandar hayajon ichida qizga bosh-oyoq razm {{ajrat|sol}}di.|[[w:S. Karomatov|S. Karomatov]]|Bir tomchi qon}}. Ogʻiz solmoq Kelin-likka yoki xotinlikka soʻramoq. {{misol|Shu yili koʻklamda Mirhamid mirobning bevasiga ogʻiz {{ajrat|sol}}di.|[[w:"Yoshlik"|"Yoshlik"]]}}. Oʻzini ''u'' yoq-bu yoqqa solmoq 1) dangasalik qilmoq; 2) biror ishni qil-maslik uchun bahona topmoq.
 
 
 
=== Sinonimlari ===
Qator 91 ⟶ 89:
{{Tarjimalar
|tur = keng
|ru = <b>[['''solmoq]]'''<br /b></br>
<b>'''1 </b>'''[[класть]], [[положить]]; [[вкладывать]]; [[помещать]]; {{tarjmisoli|oshga tuz ~solmoq }} солить пищу; {{tarjmisoli|aravaga ~solmoq }} грузить на арбу; {{tarjmisoli|yerga oʻgʻit ~solmoq }} закладывать удобрение в землю; {{tarjmisoli|kitobni chamadonga ~solmoq }} положить книгу в чемодан; {{tarjmisoli|pichoqni qiniga ~solmoq }} вкладывать нож в ножны; {{tarjmisoli|qopga bugʻdoy ~solmoq }} насыпать пшеницу в мешок; {{tarjmisoli|samovarga suv ~solmoq }} наливать воду в самовар; {{tarjmisoli|oʻzini oftobga ~solmoq}} расположиться на солнышке; <b>'''xatni chiroqqa solib oʻqimoq </b>'''читать письмо при свете лампы (придвинув к свету);<br /br>
<b>'''2 </b>'''[[стлать]], [[постилать]]; [[расстилать]]; {{tarjmisoli|oʻrin ~solmoq }} стлать постель;</br />
<b>'''3 </b>'''[[выкладывать]], [[раскладывать]]; {{tarjmisoli|qoqi ~solmoq }} выкладывать на просушку, вялить, провяливать, сушить ({{izoh|яблоки, груши и т. п}}.);</br />
<b>'''4 </b>'''[[пускать]], [[напускать]]; [[направлять]]; [[набрасывать]]; {{tarjmisoli|burgutni qirgʻovulga ~solmoq }} пускать беркута на фазана; {{tarjmisoli|ot ~solmoq }} пускать лошадь; направлять лошадь; <b>'''uni oldingga solib olib kel </b>'''приведи его, пригони его ({{izoh|пустив его впереди себя}});</br />
<b>'''5 </b>'''[[ввергать]], [[повергать]]; {{tarjmisoli|tashvishga ~solmoq }} повергать в тревогу; {{tarjmisoli|ogʻir ahvolga ~solmoq }} ввергать в тяжёлое положение;</br />
<b>'''6 </b>'''[[устраивать]], [[поднимать]], [[создавать]]; [[вызывать]]; {{tarjmisoli|arasot ~solmoq }} поднимать сумятицу; {{tarjmisoli|shovqin ~solmoq }} поднимать шум; {{tarjmisoli|dod-faryod ~solmoq }} звать на помощь, кричать караул;</br />
<b>'''7 </b>'''[[вставлять]]; {{tarjmisoli|tish ~solmoq }} вставлять зубы ({{izoh|кому-л}}.); {{tarjmisoli|oyna ~solmoq }} вставлять стекло; <b>'''uzukka koʻz solganday </b>'''{{izoh|см}}. <b>[[uzuk]];</br />
8 </b>[[строить]], [[ставить]], [[сооружать]]; [[основывать]], [[закладывать]]; {{tarjmisoli|imorat ~solmoq }} строить здание; {{tarjmisoli|yoʻl ~solmoq }} строить дорогу; {{tarjmisoli|koʻprik ~solmoq }} сооружать мост;</br />
<b>'''9 </b>'''[[бить]], [[ударять]]; [[хлестать]]; {{tarjmisoli|qamchi ~solmoq }} хлестать плетью; {{tarjmisoli|qilich ~solmoq }} рубануть, ударить саблей (мечом); <b>'''solib qolmoq </b>'''нанести неожиданный удар; <b>'''aylantirib soldi </b>'''он ударил с размаху;</br />
<b>'''10 </b>'''[[надевать]], [[налагать]]; {{tarjmisoli|oyoqqa zanjir ~solmoq }} заковывать ноги в кандалы;<b>''' Ot boshiga soldi tilla yuganni... </b>'''(«Алпомиш») На голову лошади он надел золотую узду...;</br />
<b>'''11</b>''' [[чертить]], [[рисовать]]; [[вырезывать]], [[резать]]; <b>'''[[rasm]] </b>'''({{izoh|или <b>'''}}[[surat]]</b>''') {{tarjmisoli|~solmoq }} рисовать, делать иллюстрацию; {{tarjmisoli|toshga gul ~solmoq }} заниматься резьбой по камню;</br />
<b>'''12 </b>'''[[заквашивать]]; [[ставить]] [[на]] [[выстойку]] ({{izoh|напр. вино}}); {{tarjmisoli|musallas ~solmoq }} ставить мусаллас;</br />
<b>'''13 </b>'''[[заставлять]] [[платить]], [[выплачивать]]; [[накладывать]]; {{tarjmisoli|soliq ~solmoq }} наложить налог;</br />
<b>'''14 </b>'''[[ставить]] ({{izoh|на рассмотрение}}), [[предлагать]] [[для]] [[обсуждения]]; [[ссылаться]] {{izoh|на кого-что-л}}.; {{tarjmisoli|bir-biriga ~solmoq }} ссылаться друг на друга; затягивать (дело); {{tarjmisoli|oʻrtaga ~solmoq }} 1) выдвинуть для обсуждения; 2) {{izoh|перен}}. выдвигать доводом; поводом; 3) {{izoh|перен}}. отдавать в общее пользование, обобществлять;</br />
<b>'''15 </b>'''[[раздевать]]([[ся]]); [[снимать]], [[сбрасывать]] ({{izoh|одежду}}); <b>'''oq solar </b>'''{{izoh|этн}}. снимание траурных одежд (по истечении определённого срока, обычно через девять {{izoh|или }}одиннадцать месяцев); <b>'''- Kuylak yechar! - dedi Qumri... va kuylagini yechib tashladi. - Ishton solar! </b>'''(А. Ќодирий, «Мећробдан чаён»); Платье снимается! - сказала Кумри ... и сбросила платье. - Штаны снимаются!;</br />
<b>'''16 </b>'''[[давать]] [[завязь]] ({{izoh|о растениях}});</br />
<b>'''17 </b>'''{{izoh|в сочетании с именами образуют сложные глаголы}}; {{tarjmisoli|asos ~solmoq }} закладывать основы; основывать; {{tarjmisoli|boshni quyi ~solmoq }} 1) понуриться, опустить голову; 2) {{izoh|перен}}. признавать вину, приходить с повинной; 3) {{izoh|перен}}. обращаться со смирённой просьбой; {{tarjmisoli|boʻyin ~solmoq }} 1) понуриться; 2) {{izoh|перен}}. соглашаться, уступать; {{tarjmisoli|izga ~solmoq }} налаживать; направлять; {{tarjmisoli|ishga ~solmoq }} 1) пускать в ход, вводить в действие; использовать; употреблять; {{tarjmisoli|zavodni ishga ~solmoq }} вводить в действие завод; {{tarjmisoli|oxirgi chorani ishga ~solmoq }} прибегать к крайним мерам; <b>'''Oʻrus orasida yurib, besh-oʻnta soʻz oʻrganib olganman, shuni ishga solaveraman </b>'''(Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Бывая часто среди русских, я научился нескольким словам и то и дело употребляю их; 2) заставлять работать; <b>'''ahmoqni urma, soʻkma, ishga sol </b>'''{{izoh|погов.}} дурака не бей, не брани, а заставь работать; 3) {{izoh|перен. разг}}. обработать; настропалить; {{tarjmisoli|musht ~solmoq }} ударить кулаком; пустить в ход кулаки; {{tarjmisoli|ogʻiz ~solmoq }} 1) упоминать чьё-либо имя с матримониальными намерениями; 2) сварить молозиво; {{tarjmisoli|chang ~solmoq }} вцепиться, схватить; {{tarjmisoli|chilim ~solmoq }} набить и зажечь кальян; {{tarjmisoli|qarmoq ~solmoq }} закидывать удочку; {{tarjmisoli|oʻzini ...ga ~solmoq }} притворяться, прикидываться; делать вид; {{tarjmisoli|oʻzini goʻllikka ~solmoq }} притворяться наивным (глупеньким); {{tarjmisoli|oʻzini kasallikka ~solmoq }} притворяться (прикидываться) больным;</br />
<b>'''18 </b>'''{{izoh|с деепр. на <b>'''}}-a]]/[[y]] </b>'''{{izoh|и на <b>'''}}-(i)b </b>'''{{izoh|другого глагола выступает в роли вспомогательного глагола и выражает}}: 1) {{izoh|мгновенность действия}}: <b>'''tura solib qochdi </b>'''он сразу (тут же) встал и убежал; <b>'''u uyga kira solib, karavotga oʻzini tashladi </b>'''едва войдя в комнату, он бросился на кровать; 2) {{izoh|законченность действия}}: {{tarjmisoli|qaygʻu-hasratini toʻkib ~solmoq }} выложить (излить) до конца все свои печали; {{tarjmisoli|ochib ~solmoq }} раскрыть до конца; <b>'''Joʻra bu toʻgʻrida bilgan-eshitganlarini toʻkib soldi </b>'''(Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Джура выложил всё, что знал об этом; 3) {{izoh|внезапность действия}}: <b>'''Ushlaymiz deb haligi bolani quva soldi </b>'''(«Гўрўѓли») Чтобы поймать того мальчишку, он пустился за ним; {{tarjmisoli|* olmoqdan-~solmoq}} {{izoh|см}}. <b>'''[[olmoq]]</b>'''.<br /br>
}}