Vikilugʻat:Chetlashtirish siyosati

Foydalanuvchini chetlashtirish — Vikilugʻatda tahrirlashni toʻliq yoki qisman taqiqlash boʻlib, qoidalar buzilishining oldini olish yoki Vikilugʻatga keltirilishi mumkin boʻlgan zararni oldini olish uchun administratorlar tomonidan muayyan foydalanuvchilar yoki IP manzillarga qoʻllaniladi.

Chetlashtirish — qoidabuzarlik uchun qasos sifatida qaralishi mumkin emas va qoidabuzar foydalanuvchini bunday xatti-harakatga yoʻl qoʻyib boʻlmasligiga ishontirish uchun boshqa vositalar tugamaguncha foydalanilmasligi kerak.

Umuman olganda, chetlashtirish — bu akkauntning emas, balki foydalanuvchining maqomi, bu chetlashtirishni chetlab o‘tishni taqiqlashni, yaʼni Vikilug‘at sahifalarini istalgan akkauntdan yoki anonim tarzda tahrirlashni taqiqlashni nazarda tutadi.

Har qanday foydalanuvchi administratorlarga soʻrovlar sahifasida boshqa foydalanuvchining xatti-harakatini xatoligi toʻgʻrisida sabablarni koʻrsatgan holda administratorlarni xabardor qilishga haqli. Bunday holda, tuzatish chorasini tanlash uchun javobgarlik yuzaga kelgan muammoli vaziyatni oʻrganish majburiyati administratorga yuklanadi.

Chetlashtirish sabablari

Chetlashtirishning asosiy maqsadi ushbu chora qoʻllaniladigan foydalanuvchining harakatlaridan loyihaga keltirilishi mumkin boʻlgan zararni oldini olishdir. Chetlatish quyidagi hollarda qoʻllanilishi mumkin (chetlashtirish sabablari jiddiyligi boʻyicha tartiblangan):

1. Vikimedia jamgʻarmasi, foydalanuvchilar va uchinchi shaxslar huquqlari, loyiha mulki va xavfsizligiga toʻgʻridan-toʻgʻri zarar yetkazilishining oldini olish maqsadida chetlashtirish. Loyihaga, Jamgʻarmaga va foydalanuvchilarga (shu jumladan tashqi resurslarga) tahdidlar yuzaga kelgan taqdirda chetlashtirish kiradi. Toʻgʻridan-toʻgʻri loyihaga, Jamgʻarmaga va foydalanuvchilarga tahdid soladigan harakatlar (masalan, qonuniy taʼqib qilish); shaxsiy maʼlumotlarni oshkor qilishga urinishda (Viklugʻat qoidalarining buzilishini aniqlash bilan bogʻliq boʻlmagan) va mualliflik huquqi qoidalarining buzilishi.
2. Vikilugʻat va uning foydalanuvchilariga zarar yetkazadigan foydalanuvchilar chetlashtiriladi. Agar foydalanuvchi tushuntirishlar va ogohlantirishlardan soʻng tizimli yoki maqsadli ravishda qoidalarga va jamiyatda mavjud boʻlgan konsensusga zid boʻlgan harakatlarni sodir etsa, chetlashtirish qoʻllanilishi mumkin. Bunga misol qilib, vandalizm, spam, chalgʻituvchi maʼlumotlar, tahrirlar urushlari, qoʻgʻirchoqlardan foydalanish, haqorat qilish, taʼqib qilish, buzgʻunchi xatti-harakatlar, qabul qilib boʻlmaydigan (boshqa foydalanuvchi nomiga oʻxshash, „odobsiz“, reklama yoki chalgʻituvchi) hisob nomi, safsatalarni keltirish mumkin.
3. Mavjud chetlashtirishni aylanib oʻtishni oldini olish va toʻxtatish maqsadida. Chetlashtirishni aylanib oʻtish yoki unga olib keladigan harakatlarni bajarish uchun foydalaniladigan qoʻshimcha akkauntlar muayyan muddatga chetlatilishi kerak. Faqat anonimlashtirilgan proksi-serverlar orqali kirish mumkin boʻlgan hisoblar ham chetlatilishi mumkin.
4. „Birgalikdagi hisoblar“ga nisbatan, yaʼni bir vaqtning oʻzida bir nechta odam foydalanadigan hisoblar. Agar hisob buzilganligiga shubha qilish uchun jiddiy sabablar mavjud boʻlsa, chetlashtirishdan favqulodda chora sifatida ham foydalanish mumkin.
5. Hisobni oʻzgartirishda chetlashtirish qaydlaridan maʼlumotlarni uzatish uchun.
6. Oldingi chetlashtirish xato boʻlganligini belgilash uchun (bunday cherlashtirish faqat chetlatilgan foydalanuvchining aniq roziligi bilan amalga oshirilishi mumkin).

Chetlashtirish soʻrovlari

Agar biron bir foydalanuvchi tomonidan Vikilugʻatga zarar yetkazuvchi tahrirlar aniqlansa, foydalanuvchining munozara sahifasida ({{vandal}} andozasidan foydalangan holda) ogohlantirish joylashtirish tavsiya etiladi. Agar bunday tahrirlar davom etsa, administratorlarga soʻrovlar sahifasida soʻrov qoldirish mumkin.

Chetlashtirish davri

Chetlashtirish — eng radikal chora boʻlib, chetlatilgan foydalanuvchining har qanday hissa qoʻshishini taqiqlashni nazarda tutadi. Bu chora loyiha uchun bir vaqtda ham zararli, ham foydali. Chetlashtirish muddatini belgilashda buni doimo yodda tutish kerak.

Agar yaqinda roʻyxatdan oʻtgan foydalanuvchi aniq buzgʻunchi harakatlar qilgan boʻlsa (vandalizm, trolling, provokatsion nom bilan roʻyxatdan oʻtish), uni darhol cheksiz muddatga chetlashtirish mumkin.

Aylanib oʻtilgan boʻlsa, dastlabki chetlashtirish davri qayta boshlanadi va u hisob cheksiz muddatga chetlashtiriladi. Buzib kirilgan hisoblar cheksiz muddatga chetlashtiriladi.

Qachon chetlashtirmaslik kerak

Chetlashtirishda administrator foydalanuvchi uning harakatlari loyiha qoidalariga zid ekanligini bilishiga ishonch hosil qilishi kerak. Aks holda, avvalo foydalanuvchini uning xatolarini koʻrsatgan holda ogohlantirishingiz kerak ({{nima qilish kerak}} yoki {{vandal}} andozasidan foydalanib), uni loyiha qoidalariga zid boʻlgan harakatlarni toʻxtatishga taklif qilishingiz va ushbu qoidalarga tegishli havolalarni taqdim etishingiz kerak. Aniq holatlarda (masalan, ommaviy vandalizm, aniq tahdid va haqoratlar, сhetlashtirishlarni aniq chetlab oʻtish) yoki favqulodda vaziyatlarda administrator buzgʻunchi harakatlarni toʻxtatish talabi bilan oldindan ogohlantirmasdan chetlashtirishga haqli.

Ezgu maqsadni koʻzlash qoidalariga rioya qiling. Shubha tugʻilganda, jiddiy choralardan qochish va/yoki boshqa foydalanuvchilar bilan maslahatlashish kerak.

Agar foydalanuvchiga boshqa choralar koʻrilgan boʻlsa (masalan, ogohlantirish), agar foydalanuvchi shunga oʻxshash zararli harakatlarni qilmoqchi emasligini aniq koʻrsatgan boʻlsa, bu foydalanuvchilarni chetlashtirish tavsiya etilmaydi.

Administrator foydalanuvchi bilan ziddiyatda boʻlsa, chetlashtirishdan oʻzini tiyishi va administratorlarga soʻrov yuborishi kerak. Foydalanuvchi harakatlarining ayanchli oqibatlari shubhasiz boʻlgan holatlar bundan mustasno.

Chetlashtirish tartibi

Administrator chetlashtirishning ushbu va boshqa qoidalarga qanday mos kelishini, kelajakdagi muammolar ehtimolini kamaytirishga yordam berishi va bu holatda ogohlantirish yoki boshqa choralar koʻrish mumkinligini hisobga olishi kerak.

Chetlashtirishdan chiqarish

Agar foydalanuvchi vandal harakatlarni toʻxtatishga vaʼda bergan boʻlsa, muddat oʻzgarishi yoki chetlashtirish toʻliq olib tashlanishi mumkin.

Chetlashtirish ustidan shikoyat qilish uchun ishtirokchi avval chetlashtiruvchi administrator bilan shaxsan bog‘lanib, unga o‘zgargan holatlarni ko‘rsatishi kerak. Agar administrator chetlashtirishdan chiqarishga rozi bo‘lmasa yoki baʼzi sabablarga ko‘ra javob bermasa, foydalanuvchi o‘zining munozara sahifasiga boshqa administratorlar eʼtiborini jalb qilish uchun qilgan murojaati natijasini ko‘rsatgan holda {{chetlashtirishdan chiqarish}} andozasini qoʻyishi mumkin. Administrator chetlashtirishni mustaqil ravishda olib tashlashi mumkin.