aka

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

a-ka

Etimologiyasi

AKA 'oldin tugʻilgan oʻtil farzand’. A k a m goʻ— dakligidayoq dunyodan oʻtgan. Bu ot qadimgi turkiy tildagi yoshi katta boʻl—’ maʼnosini anglatgan aq-feʼlidan -a qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 122; DS, 48); oʻzbek tilida q undoshi k undoshiga, a unlilari ä unlilariga almashgan: aq + a = aqa > äkä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Bir ota-onadan tugʻilgan katta oʻgʻil (oʻzidan kichiklariga, ukalariga nisbatan). ◆ Katta aka. Oʻrtancha aka. Kichik aka.
2. Oʻzidan katga er kishiga murojaatda yoki unga hurmat yuzasidan ishlatiladi (bunda yakka holda yoki nutq qaratilgan shaxsni bildiruvchi soʻz bilan qoʻllanadi). ◆ Aka, eski shaharga qaysi avtobus qatnaydi? m -Dehqon aka, ehtiyot boʻling, aravangiz nobop, — boshini chayqab gapirdi Yoʻlchi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Birinchi masayu yuzasidan Boʻtaboy akagasoʻz 6epwidu. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqpari“ .

Akasi Er kishining oʻzidan kichiklarga erkalatish yoki hurmat bilan murojaat etish shakli. ◆ Yoʻq, akasi, men bugun ishga chiqa olmaydiganga oʻxshayman. Kuch, majolim yoʻq. Oydin, „Bechora“ .

Tarjimalari

Ruscha _ru

aka
1 старший брат; ◆ ~-uka братья (старший и младший); ◆ ~-singil брат (старший) и сестра (младшая); ◆ tugʻishgan ~-uka родные братья;
2 вежливое обращение к старшему мужчине;
3 прибавляется к мужским именам собственным при почтительном обращении или упоминании, напр.: ◆  Sobir ~! ;
4 уст. содержатель бачи (см. bachcha 2).