birov

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bi-rov

Etimologiyasi

BIROV I ’bitta’. Nonimiz bor-u, lekin b i r o -v i ham yumshoh emas. Bu soʻz bir soniga ’dona’ maʼno — sini ifodalaydigan -âv qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (koʻpincha sanashda ishlatiladi: birâv, ikkâv, uchâv, tortâv kabi).

BIROV II 'kimdir, allakim’, 'begona kishi’. Pi— chohni avval oʻzingga ur, ogrimasa, b i r o v g a ur (Maqol). Bu gumon olmoshi birâv sanoq sonidan maʼno taraqqiyoti natijasida oʻsib chiqqan: ’bir kishi’ -> ’no-maʼlum kishi’.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I snq. son Bir, bitta.◆  Ikkovga birov botolmas, Otliqqa yayov yetolmas. Maqol.◆  Birovni koʻrib fikr qil, Birovni koʻrib shukr qil. Maqol.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bi-rov

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II gum. olm. 1 Kimligi nomaʼlum, qandaydir bir nomaʼlum kishi, kimdir, allakim.◆  Birni birov beradi, Koʻpni — mehnat. "Qanotli soʻzlar".◆  Birov bilganini maqtar, birov — koʻrganini. Maqol. ■■◆  -Qa-laysan, uka? — birov kelib turtdi Yoʻlchini. Oybek, Tanlangan asarlar.◆  Birov borkim, boru — bor boʻlsa ham yoʻq, Birov borkim, yoʻgʻu

— yoʻq boʻlsa ham toʻq. Habibiy.

2 Boshqa bir kishi; oʻzga, begona.◆  Bola-xonada ikkalamiz turganimizni tagʻin birov koʻrib qolmasin. K. Yashin, Hamza.◆  Endi uni [Umidni] koʻrishi ham, u haqida oʻylashi ham mumkin emas, U endi birovning baxti. Mirmuhsin, Umid.◆  Birovning koʻngliga zoʻrlik bilan egalik qshshb boʻlmaydi. S. Ahmad, Ufq.

Baʼzi birovlar Baʼzi bir kishilar, oʻzgalar.◆  Baʼzi birovlar ushlashib qoʻlini, Topolmay ovora boʻlarlar yoʻlini. "Qu-shiqlar". Birovlar Urishib, arazlashib qolgan kimsaning nomini tilga olish xohlanmaganida, uning nomi oʻrnida ishla-tiladigan soʻz.◆  Ammo [Otabekda/ "birovlar" toʻgʻrisida, nima boʻlganda ham, bir gap eshitmak havasi tugʻilgan edi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

Antonimlari

БИРОВ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Ruscha _ru

birov
1 один;
2 мест. неопр. кто-то, некто, некий; чужой; ◆ kimdir birov кто-то, некто; ◆ birovga 1) кому-то; кому-нибудь; ◆ birovga oʻlim tilaguncha, oʻzingga umr tila посл. чем желать смерти другому, лучше пожелай себе долгих лет жизни; 2) при. отриц. ф. глагола: никому; ◆ birovga aytma никому не говори; ◆ birovdan у кого-то, от кого-то; ◆ birovdan eshitdim я услышал об этом от одного человека; ◆ birovdan koʻrmoq винить кого-либо; сваливать с больной головы на здоровую; ◆ birovni 1) кого-то; 2) при отриц. ф. глагола: никого; ◆ birovni kirgizma никого не пускай; ◆ birovniki чужой; ◆ birovning чей-то, чужой; ◆ birovning bogʻi чужой сад; ◆ birovning narsasiga koʻz olaytirma посл. не пяль глаза на чужую вещь; соотв. на чужой каравай рот не разевай; ◆ birovlar или ◆  baʼzi birovlar 1) некоторые люди; 2) он, тот, кое-кто (о человеке, имя которого говорящий не хочет или не может назвать); ◆ ikkinchi birov lar(i) вторые (т. е. следующие после первых в перечислении).