burd

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

burd

Etimologiyasi

BURD Bu tojikcha ot bardoshtan feʼlining 'chida-' maʼnosi asosida (ТжРС, 47) hosil qilingan boʻlib, 'chidam', 'toqat' maʼnosini anglatadi. Bunday maʼnoni anglatadigan ot ПРСga ham, ТжРСga ham mustaqil kiritilmagan, fakat burdbor sifatini yasash asosi tarzida ajratish mumkin; bu sifat 'chidamli', 'toqatli' maʼnosini anglatadi (ПРС., 65; ТжРС, 85). Oʻzbek tilida burd oti 'ishonchlilik', 'gapida turish' maʼnosini anglatish uchun burdi yoʻq jumlasi tarkibida ishlatiladi (OʻTIL, I, 150). Bu ot beburd, burdli, burdsiz sifatlari tarkibida qatnashadi (OʻTIL, I, 93, 150).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

\f. j— yutuq, muvaffaqiyat; foy-da| Ishonchga sazovorlik, tayinlilik, rost-lik; eʼtibor, obroʻ.◆  Gʻiybatchining burdi boʻl-mas, Tuhmatchining yuzi boʻlmas. Maqol. ■■ ◆ Nigora tuhmat gaplarga ishonadi: Sherbek uning uchun bevafo, burdi yoʻq. S. Anorboyev, OqsoTS.

Burdi yoʻq Eʼtibori yoʻq, vaʼdasida, laf-zida turmaydigan, gapiga hech kim ishon-maydigan, betayin, burdsiz.◆  Burdi yoʻq odam. Xalq oldida burchi yoʻqning burdi yoʻq. R. Ju-maniyozov, Soʻz koʻrki — maqol. Burdi ketmoq (iyoki qolmaslik) 1) el oldida ishonchni, eʼtiborni yoʻqotmoq, gapiningtayini qol-maganlik.◆  -Menga qara, — dedi Rajab bobo [Hojimatga], — bir burding ketgandan keyin, hech kim seni odam qatorida koʻrmay qoʻyadi. S. Ahmad, Qadrdon dalalar.◆  Soʻz ber-dingmi, uni, aii6amma, bajarish kerak. Ioʻq-sa, burding qolmaydi. S. Karomatov, Birtom-chi qon; 2) mazasi, barakasi ketmoq, yaroqsiz boʻlib qolmoq.◆  Hosil moʻl, tobida silos qilmasak, shirasi kamayib, burdi ketadi. F. Nurullayev, Boʻz yigit.◆  Qiiyuqdagi koʻpchilik imoratlar eskirib, burdi ketib qolgan, bunday yomgʻirlarga bardosh berolmas edi. Sh. Rashidov, Qudratli toʻlqin.◆  Fotima opa uning burdi ketib qolgan yirtiq botin-kasini eski choʻtka bilan moylamoqda. R. Fayziy, Sen yetim emassan.

Antonimlari

БУРД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

burd

Ruscha _ru

burd
верность (слову); постоянство; аккуратность (в выполнении своих обещаний); ◆ burdi yoʻq odam человек, не сдерживающий своего слова, нарушающий свой обещания, неаккуратный (в отношении выполнения своих обещаний), непостоянный, неосновательный; трепач; ◆ burdi ketgan gazeta газета, потерявшая авторитет.