Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

buy-rak

Aytilishi

Etimologiyasi

BUYRAK ’kishi va hayvonda siydik ajratib tu— ruvchi aʼzo’. Oʻgʻlimizning b u y r a g i shamollabdi. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi bövoʻr otining ’jigar’ maʼnosidan (ЭСТЯ, II, 207) -(ä)k qoʻshimchasi bilan hosil qilingan boʻlib (ЭСТЯ, II, 206), asli 'kichik jigar’ maʼnosini anglatgan, 'siydik ajratuvchi aʼzo’ maʼnosi keyin yuzaga kelgan; bövür soʻziga -(ä)k qoʻshimchasi qoʻshilganidan keyin quyidagi tovush oʻzgarishlari voqe boʻlgan: ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan: bövür + äk = bövüräk > bövräk; v undoshi oldi —

41-5

dagi ö unlisi oʻ unlisiga almashgan: bövräk > büvräk; v undoshi y undoshiga almashgan: büvräk > büyräk; oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: büy-räk > buyräk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 anat. Odam va umurtqali hay-vonlarda siydik hosil qiluvchi va uni aj-ratuvchi, loviya shaklidagi juft aʼzo.◆ Oʻng buyrak. Chap buyrak. Buyrak toshi. m Buy-rak loviya shaklida boʻlib, botiq tomoni gav-daning oʻrta chizigʻiga qaragan. "Anatomiya". ◆ Baʼzan tepki kasalligida sut bezi, oshqozon osti bezi, qalqonsimon bez, buyrak osti 6e3jtapu ham jarohatlanadi. "Saodat".

2 Baʼzi hayvonlarning shunday aʼzosini pishirib tayyorlangan taom nomi.◆ Qovursh!-gan buyrak. m Toshxol bugʻlanib turgan oʻpka, jigar, buyrak, qorinlarni pichoq bshshn non ustiga olib qoʻygach, barmoqlariga puf-puf-lab, toʻgʻray boiiadi. S. Nurov, Maysalarni ayoz urmaydi.

Sinonimlari

Antonimlari

БУЙРАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Ruscha _ru

buyrak
анат. почка, почки; // почечный; ◆ oʻng buyrak правая почка; ◆ qovurilgan buyrak жареные почки; ◆ buyrak jomi почечная лоханка; ◆ buyrak toshlari камни в почках.

buyrak