buyruq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

buy-ruq

Etimologiyasi

BUYRUQ 'rahbarning biror ishni bajarish haqi-dagi farmoyishi’. Mening betoblikdan keyin ishga haytganim b u y r u h b i l a n rasmiylashtiril— di. Bu ot 'farmon qil-’ maʼnosini anglatuvchi buyur-feʼlidan oʻzbek tilida -(u)q qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qi-linmay qoʻygan: buyur + uq = buyuruq > buyruq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tashkilot, muassasa, korxona, harbiy qism va sh.k. boshligʻi, rahbarining oʻz tasarrufidagi tashkilot, muassasa, korxona boʻyicha chiqaradigan rasmiy farmoyishi, amri va shunday farmoyish matni yozilgan qogʻoz; rasmiy hujjat.◆  Direktor buyrugʻi. Oliy Bosh Qoʻmondon buyrugʻi. Garnizon bsshshgʻining buyrugʻi. Ishga tayishshsh haqidagi buyruq. Buyruq bshyun rasmiylashtirmoq. Buyruqni koʻrinarli joyga osib qoʻymoq. Buyruqqa qoʻl qoʻsmoq. n Qoʻmondonning buyrugʻi bshshn uchta oʻgʻildan bir ekipaj tashkil etshgibdi. I. Rahim, Chin muhabbat.◆  Nima desam ekan, qani.. yuring-chi, buyruqda nima deyshkan ekan. S. Ahmad, Qadrdon dalalar.◆  Nusratbek Paygʻo-mov bshshn gangur-gungur suhbapiashib turgan mahalda, kotiba buyruqni olib kirdi. S. Nurov, Maysalarni ayoz urmaydi.

2 Ogʻzaki yoki yozma topshiriq, amr, far-mon.◆  To esini tanigandan bosh,shb buyruq-lariga soʻzsiz boʻysunib kelgan Gulnor, hech nima oʻylamasdan, oʻrnidan turdi. Oybek, Tanlangan asarlar.◆  Moʻminning ovozidagi qatʼiyat, buyruq Laylini boʻshashtirdi. S. Zunnunova, Koʻk chiroqlar. Shu asnoda kotiba shofyorga raisning buyrugʻini aytdi. S. Nurov, Maysalarni ayoz urmaydi.

Buyruq mayli pish. Harakatni bajarish-bajarmaslik haqida buyurish, undash, istak kabi maʼnolarni ifodalovchi feʼl shakli. ◆ Buyruq maylidagi feʼllar tinglovchi.. tomonidan bajarilishi zarur boʻlgan ish-hara-katni anglatadi. "Oʻzbek tili darsligi".

Antonimlari

БУЙРУҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

buyruq

OʻTIL

Ruscha _ru

buyruq
приказ, приказание; распоряжение, предписание; ◆ buyruq qilmoq приказывать; распоряжаться; ◆ buyruq feʼli грам. глагол в повелительном наклонении.