buyuk

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bu-yuk

Etimologiyasi

Eski Turk tilidagi bädük so’zidan kelib chiqadi. BUYUK ’juda katta’, ’ulugʻ’. Alisher Navoiy - XV asrning b u yu k mutafakkir shoiri. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’yirik’ maʼnosini anglatgan biy sifatining boʻy shaklidan -ü qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -k sifat yasovchisini qoʻshib yasalgan (ЭСТЯ, II, 288); oʻzbek tilida oʻ unlilarining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (büy + ü = boʻyü—) + k = büyük> buyuk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Hajm-oʻlchovi odatdagidan ortiq, katta; ulkan.◆  Buyuk togʻ. Buyuk davlat. Buyu k bino. m Zargarov atrofidagi buyuk sahroni, shu sahrodek cheksiz sukunatni sezar, oʻzining behalovat ruhi shu boʻshliqlarni bus-butun toʻldirib turgandek tuyulardi. A. Muxtor, Asarlar.◆  Fargʻona kapali oʻz koʻlami bilan.. buyuk atalmish oʻsha kanallardan oʻn baravar buyukdir. S. Ahmad, Ufq.◆  Falakka boʻy choʻzgan allaqanday buyuk qasr roʻparadan namoyon boʻlib, Meʼmorning xayolini olib qochdi. Mirmuhsin, Meʼmor.◆  Ahmad oʻzini buyuk koi not qarshisida zarraning mil-liarddan bir zarrachasidek his etdi. F. Musajonov, Himmat.

2 Ulugʻvor, yuksak, tengeiz, mislsiz. ◆ Buyuk, yetuk odamlar nihoyatda kamtar, kam-suxan, dilbaru mehribon boʻlishini.. bu dono qiz yaxshi bilardi. Mirmuhsin, Meʼmor.◆  Buyuk voqealar oldida vaqt oʻz hukmini oʻtkaza olmaydi. "Saodat".◆  Insoniyat oʻz kamoloti jarayonida qoʻlga kiritgan buyuk kashfiyoti — tildir. Gʻ. Salomov, Tarjima nazariyasi. ◆ Bahor boʻyi, yoz boʻyi zarrama-zarra yiqqan bunyodini buyuk saxovat bshshn dehqon etagiga toʻkayotgan mana shu oltin kuzda uning yuragi qafasdan chiqqan qush yuragiday yayray boshladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“

3 Aziz, moʻʼtabar, muqaddas.◆  Dunyoda hech soʻz bormi Ona soʻzidan buyuk. H. Olimjon.◆  Biz birinchi navbatda avlodlarning buyuk xoti-rasi oldida qarzdormiz. Gazetadan.

4 Buyuk (erkaklar ismi).

Antonimlari

БУЮК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Sifat

buyuk

Tillarda

Sifat

• Ozarbayjoncha: böyük
• Inglizcha: large
• Fincha: suuri
• Koreyscha: 큰 (keun)
• Turkcha: büyük
• Xitoycha: 大 (dà), 大的 (dà de)

Ruscha _ru

buyuk
1 великий; огромный, грандиозный, громадный; ◆ buyuk ish великое дело; грандиозное дело; Buyuk Petr Петр Великий; ◆ buyuk davlatlar великие державы;
2 высокий;
3 Буюк (имя собств. мужское).