chalpimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chal-pi-moq

Etimologiyasi

CHALPI— ' (kimnidir) yomonlab gapir-'. "Yaxshimas birovni orqasidan muncha ch a l p i sh!" - "Toʻgʻri kelsa, yuziga ham chalpiyveramiz!" (Hakim Nazir). Bu feʼl eski oʻzbek tilida noxush tovushga taq— lidni bildiruvchi chalp soʻzidan -ï qoʻshimchasi bilan yasalgan, keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: chalp + ï = chalpï— > chälpi—. Qadimgi turkiy tildagi chalpla— soʻ-zidan (ДС, 137: chalpla— 'marat, 'gryaznit') koʻrinib turibdiki, chalpï— soʻzi asli ' suyuq loy sachratib bul— gʻa-'. maʼnosini anglatgan, keyinchalik maʼno taraq-qiyoti natijasida ' (kimnidir) yomonlab gapir>—' maʼno-sini anglata boshlagan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Birovni yomonlab gapir-moq, gʻiybat qilmoq. ◆ Ayniqsa, frontovikning xotinini chalpishga hech kimning haqqi yoʻq. Oʻ. Hoshimov, „Ikki eshik orasi“ . ◆ Uhar kuni samovarga chiqib.. hadeb yangi raisni chalpiy-di. S. Ahmad, „Hodivoy“ . /Shakar

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Alamiga chidolmay, Zebi bechorani kurakda turmaydi-gan soʻzlar bilan chalpidi-yu, joʻnab qoldi. H. Nazir, „Koʻkterak shabadasi“ .

Antonimlari

ЧАЛПИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chalpimoq
поносить, хулить; Yaxshimas birovning orqasidan muncha chalpish! - Toʻgʻri kelsa yuziga ham chalpiyveramiz! (Ћ. Назир, «Виждон») Нехорошо так поносить кого-либо за глаза! - Если придется, так и в глаза выскажем!