chaqirim

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

cha-qi-rim

Etimologiyasi

CHAQIRIM 'odam baqirganda ovozi yetib bora— digan masofa' (1,06 kilometrga teng uzunlik oʻlchovi). Tepalik bizdan yarim chaqirimcha narida boʻ— lib, oʻng yoni chuqur soylik edi (Asqad Muxtor). Bu ot eski oʻzbek tilida chaqïr- feʼlining ' baland ovoz bilan xabar yetkaz-' maʼnosidan —(ï)m qoʻshimchasi bilan yasalgan (КРС, 838: chakïrïm 1. 'rasstoyaniye, na kotoroye mojet doletet zvuk chelovecheskogo golosa'; 2. 'versta'); keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: chaqïr— + ïm = chaqïrïm > chäqirim.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
"chaqirmoq" s. dan

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Metrik oʻlchov sistemasi qabul qilingunga qadar qoʻllangan, 1,06 kilometrga teng qadimgi uzunlik oʻlchov birligi; bir kilometr. ◆ Yod-gor qizning bir marta kulib qarashini koʻ-rish orzusida sakkiz chaqirim naridan goh piyoda, goh oʻrtogʻining velosipedida kelib ketardi. Oʻ. Hoshimov, „Ikki eshik orasi“ .

Antonimlari

ЧАҚИРИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chaqirim
верста.