choʻl

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

choʻl

Etimologiyasi

CHOʻL 'suvsiz bepoyon dasht', 'sahro'. Balli, azamatlar! Choʻl jilovini qoʻllaringga berdik (Sayid Ahmad). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli chöl tarzida talaffuz qilingan.

(ДС, 155: chöllig - 'живучий в степи¹); keyinchalik oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: chöl > chol. DSda chol- feʼliga berilgan izohdan [152:

' ubïvat, issyakat' (o vode)), shuningdek OʻTILda choʻl soʻzining ikkinchi maʼnosi sifatida berilgan 'tashna* izohidan koʻrinib turibdiki, chöl oti asli 'suvga tash— na—' maʼnosini anglatgan chöl— feʼlidan maʼno ta— raqqiyoti natijasida ajralib chiqqan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

◆ Choʻl soʻzi Oʻrta Turkchaga Moʻgʻul tilidan kirib kelib Oʻzbek tilida hozirgacha saqlanib qolgan.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻsimlik juda kam oʻsadigan, doimiy quruq va issiq iqlimli, suvsiz bepoyon dasht; sahro, biyobon. ◆ Qizilqum choʻl-lari. Qaqroq choʻl. Boysun choʻli. Toma-toma koʻl boʻlur, Hech tommasa, choʻl boʻlur. Maqol . n ◆ Poyezd Malik choʻli bagʻrini tilib borar-di. N. Aminov, „Qahqaha“ . ◆ Men bu choʻllar qoʻy-nida tugʻilib topdim kamol. A. Oripov . ◆ Choʻl shamollari, jumladan, garmsel havoni quruq-lashtiradi. "Fan va turmush" .

2 koʻchma kam qoʻll. Tashna, zor. ◆ Bolaga choʻl xotin.

Antonimlari

ЧЎЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

choʻl (koʻplik choʻllar)

Tillar

• Bolgarcha: пустиня (pustinya)
• Osetincha: зæрæстон
• Turkcha: çöl

OʻTIL

Ruscha _ru

choʻl
безводная степь; ◆ ~i azim; ~i malik великая и безводная пустыня; ◆ ~i sahro, ~i biyobon пустыня; ◆ ... ga ~ страстно жаждущий чего-л., томящийся по чему-л.; ◆ bolaga ~ xotin желающая иметь ребёнка женщина; ◆ 

• ~ yalpiz бот. зизифора тонкая; ◆ ~ qurbaqasi жаба.