chuymoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chuy-moq

Etimologiyasi

CHUY— 'ovga qush sol-'. Oydinkoʻlga hushing chuy— gin, Avazxon ("Xushkeldi"). Maqmud Koshgʻariy lugʻatida chuqdï soʻzi keltirilib, 'tashlandi', 'otildi' maʼno —

sini anglatishi aytilgan va misol tariqasida Qu_sh chuqdi gapi berilgan (Devon, II, 25). Demak, bu feʼl asli qushning qarakatini anglatgan. Oʻzbek tilidagi chuy-suzining maʼnosi esa bu feʼl anglatgan harakatni qushdän qush egasiga koʻchirish natijasida yuzaga kelgan: 'qush yoʻllandi' -+ 'qushni yoʻlladi'. Maʼnodagi oʻzga-rishdan tashqari, tovush oʻzgarishlari ham voqe boʻlgan- k undoshi gʻ undoshiga, gʻ undoshi oʻz navbatida y undoshiga almashgan: chuq— > chugʻ— > chuy—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

folk. Ovga qush solmoq; qush solib ov qilmoq. ◆ Shahzodasi shunqor quvib chuyib yurganda, Xizmatkor beklari tinch boʻp yotarmi? "Yusuf va Ahmad" . ◆ Beklar chuyar ol-tin koʻlga quilini. "Yunus pari" .

Antonimlari

ЧУЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.