intilmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

in-til-moq

Etimologiyasi

INTIL- ’etishishga, erishishga jadal harakat qil-’. Qoʻylar koʻchaga chiqishi bilan suvga tomon i n t i l d i. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’olgʻa harakatlan-’ maʼnosini anglatuvchi ïntï- feʼliga

’oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi -l qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 654); oʻzbek tilida ï unlila — rining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: ïntï- + l = ïntïl- > intil-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Biror narsaga, kimsaga yoki tomonga otilmoq, tashlanmoq, harakat qilmoq. Juvon

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Shoxni ushlagani ikki-uch in-tilib, ushlay olmadi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. ◆ Asqar ota koʻziga yuvoshroq koʻrin-gan bir otni sinamoqchi boʻlib mingan edi, ot anhorga intildi. A. Qahhor, „Xotinlar“ .

2 Maqsad yoʻlida, unga erishish, amalga oshirish uchun harakat qilmoq. ◆ Ilm-maʼri-fatga intilmoq. Intilganga tole yor. n ◆ U xuddi singlisining qotilini endi topganday, titrab-qaqshab, qasosga intilardi. Shuxrat, „Shinelli yillar“ . Sherali vaziyatni yumsha-◆ tishga intildi. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

Antonimlari

ИНТИЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

intilmoq
стремиться, устремляться, порываться, тянуться; quyoshga intilar shoxu butoqlar ветви тянутся к солнцу.