iyak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

i-yak

Etimologiyasi

IYAK 'pastki jagʻning oldga turtib chiqqan qismi’. Sen tanlagan hizning i ya g i yoʻh-ku?! Bu soʻz asli qadimgi turkiy tilda ’yuz’ maʼnosini anglatgan eŋ otidan (ДС, 174) kichraytirish maʼnosini ifodalovchi -(ä)k qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 285; Devon, I, 154); oʻzbek tilida soʻz boshlanishidagi e unlisi i unlisiga, ikki unli oraligʻidagi ŋ undoshi y undo — shiga almashgan: eŋ + äk = eŋäk > iŋäk > iyäk. Oʻzbek tilida, iyäk soʻzi bilan bir qatorda, enäk soʻzi ham ishlatiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Pastki jagʻning har ikki tomoni quyilib kelib birlashgan joyi. Iyagi choʻzinchoq odam, n [ Bozorboy

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Poygakka choʻkka-lab, soʻng bir qoʻli bilan soqoli maysa boʻlib qolgan iyagini silabqoʻydi. P. Tursun, Oʻqituv-chi. -Kel, Said oʻgʻlim, — dedi Moʻmin amaki, iyagi burniga borib kelib uzum yer ekan. E. Raimov, Ajab qishloq.

2 Pastki jagʻ. -Dadasi boʻlsa, urushda.. — Xadicha ayaning iyagi qaltiradi. H. Nazir, Soʻnmas chaqmokdar. Gulnoraning ochiq koʻzla-rida hayot nuri soʻngandi. Roʻmol tugunlari-ni yechib, iyagini bogʻladim. Gazetadan.

Iyak tashlamoq (yoki qoqmoq) Oʻlim tal-vasasida yotmoq. ◆ Kun oʻtdi, hafta oʻtdi, ni-hoyat, amaldor shiftga qarab yotganicha, bir-ikki iyak qoqdi — jon berdi. "Mushtum". ◆ Nima, ajali yetib, iyakni qoqishga qarab qol-di, poʻk etib oʻlsa, boʻlganimiz boʻldik. Hamza, „Tanlangan asarlar“ .

Antonimlari

ИЯК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

iyak
1 подбородок; uning iyagining uchida kichkina chiroyli chuqurchasi bor на кончике её подбородка маленькая красивая ямочка; iyagida bir tuki yoʻq koʻsa безбородый, не имеющий ни одного волоска на подбородке;
2 нижняя челюсть (см. также jagʻ); ◆ 

• ~ qoqmoq, ~ tashlamoq агонизировать, быть при смерти.