jiyirmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ji-yir-moq

Etimologiyasi

JIYIR- 'burishtir-’, ’chimir-’. Munisxon .. bur-nini j i y i r d i (Abdulla Qahhor). Bu soʻz asli qadimgi turkiy tildagi ’toʻpla-’ maʼnosini anglatgan yïgʻ- feʼlidan -(ï)r orttirma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, IV, 273): yïgʻ + ïr = yïgʻïr-. Keyin-chalik soʻz' boshlanishidagi y undoshi j undoshiga al— mashgan: yïgʻïr- > jïgʻïr-; soʻngra gʻ undoshi y undoshiga almashgan (КРС, 278): jïgʻïr- > jïyïr-; oʻzbek tilida ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: jïyïr- > jiyir-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Tirishtirmoq, burish-tirmoq. ◆ -Inqilob qshtb nima orttirding? — yuzlarini jiyirdi boy. — Biring ikki boʻldimi? "Guliston" .

Burnini jiyirmoq Ensasi qotmoq, gʻashi kelmoq. ◆ Kechagina "Doʻmbirobod" soʻzi-ni eshitganda, burnini jiyirgan kishilar bugun uning husn-latofatiga shaydo boʻla-di. M. Nazarov, „Sirli xat“ . ◆ Amakisining gapiga Muhabbatning ensasi qotar, baʼzan sezdirmay, burnini jiyirib qoʻyar edi. V. Gʻo-furov, „Vafodor“ .

Antonimlari

ЖИЙИРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

jiyirmoq
обл. морщить; ◆ burun ~ морщить нос; Munisxon "yoʻq" deyish oʻrniga "qoʻy oʻshani, gapirma" deganday qilib, burnini jiyirdi (А. Ќаћћор, «Сароб») Мунисхан вместо того, чтобы сказать «нет» наморщила нос, словно говоря «оставь это, помолчи».