Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻch-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

KOʻCH— 'bir joydan boshqa joyga joʻna—'. Bu yer— dan qech hachon koʻchmayman, sen ham k oʻ ch m a y-s a n (Sharof Rashidov). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni va boshqa maʼnolarni anglatgan bu feʼl asli köch- tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 395; DS 311), oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: köch— > koch—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Yashash joyidan ketmoq, boshqa yashash joyiga oʻtmoq. Olovni kovla-sang — oʻchar, qoʻshnini kovlasang — ◆ koʻchar. Maqol . ■■ U [Nuri

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ .. Yormat oilasining boqqa koʻchib ketganini eshitib, afsus qil-di. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Bu yerdan hech qachon koʻchmayman, senham koʻchmaysan. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ .

2 Umuman, oʻrni, manzili va shu kabilardan boshqasiga oʻtmoq, jilmoq, ketmoq. ◆ Bu yil qizim beshinchi sinfga koʻchadi. n ◆ Ana, qoqdi qanotin bulbul, Kelib qoʻndi chiroyli gulga. Shoxdan-shoxga koʻchadi nuqul, Kuyi rohat berar koʻngilga. I. Muslim . ◆ Kuz kirib, ular-ning uchrashuvlari ishxonaga koʻchgan dastlab-ki kunlar.. "Yoshlik" .

3 ◆ koʻchma Mavzuni, „harakatni, yashash yoki ishlash tarzini oʻzgartirmoq, boshqasiga oʻtmoq“ . ◆ Xadicha xolaning "bas, qiynama" degan mazmunda koʻz qisishini koʻrib, boshqa gapga koʻchdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chirok-lari“ .

4 Yopishgan, birikkan joyidan ajra-moq. ◆ Uning [masjidning] baland va siri koʻchib ketgan eski ustunlik ayvonida uch-toʻrt namozxon oʻtirishibdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Ovoz lampochkasining ostidagi qoʻrgʻoshinlar koʻchib ketibdi, yangidan yo'pish-tirdi. T. Ashurov, „Oq ot“ .

Yengil (yoki oson) koʻchmoq Qiyinchilik-siz hal boʻlmoq, amalga oshmoq. ◆ Nima boʻlgan-da ham, koʻnglining bir chekkasini kirlatib yotgan bu "ota-ona orzusi", bir tomondan qaralganda, juda yengil koʻchgan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Bu ish ham xamirdan qil sugʻurgandek oson koʻchdi. M. Qazratqulov, „Jurʼat“ . Ogʻir (yoki qiyin) koʻchmoq Qiyin-chilik bilan sodir boʻlmoq; qiyin hal boʻlmoq; ogʻir sharoitda oʻtmoq. ◆ Bu yil ish yana ancha ogʻir koʻchadiganga oʻxshaydi-a. Sh. Gʻulomov, „Yorqin ufqtar“ . ◆ Ayniqsa, qish bilan olishish juda-juda qiyin koʻchibdi. Sh. Gʻulomov, „Yorqin ufkdar“ .

Sinonimlari

Antonimlari

КЎЧМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

koʻchmoq
1 перемещаться, переходить (на другое место); ◆ boshqa ishga ~ переходить на другую работу; koʻchib yurmoq кочевать; soʻz boshqa temaga koʻchdi разговор перешёл на другую тему;
2 перебрасывать (напр. воинскую часть);
3 переезжать; переселяться, перебираться; qushcha shoxdan-shoxga koʻchadi птичка переходит (перелетает) с ветки наветку; biz yangi kvartiraga koʻchib kirdik мы вселились в новую квартиру; ◆ boqqa ~ переехать на дачу; boshqa shaharga koʻchib ketmoq переехать, перебраться в другой город; oʻtga tegsang - oʻchar, qoʻshniga tegsang - koʻchar посл. если тронешь огонь - погаснет, если заденешь соседа он переселится;
4 отклеиваться, расклеиваться; обиваться; обколотиться; облупиться, облезать, отходить; konvert ustidagi marka koʻchibdi марка отлепилась от конверта; kastryulning siri koʻchibdi эмаль кастрюли отскочила; devorning suvogʻi koʻchdi штукатурка отошла от стены; gʻisht qolipidan koʻchdi погов. (букв. кирпич сдвинулся со своего места в форме) дело совершилось, уже поздно; теперь не переделаешь; ish oson koʻchdi дело обошлось гладко, без затруднений; дело сошло благополучно; oson koʻchkur! бран. чтоб ты скорее подох!

koʻchmoq