kuya

Oʻzbekcha (uz)

kuya I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ku-ya

Etimologiyasi

KUYA I ' yungli matolar bilan ovqatlanadigan kichkina kapalak va uning qurti'. Vaqtida haramagan ekan, paltosini k u ya yeb tashlabdi. Qadimgi tur — kiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot dastlab kübä tarzida talaffuz qilingan, keyinchalik b undoshi v undoshiga, v undoshi oʻz navbatida g undoshiga, g un — doshi esa y undoshiga almashgan (ЭСТЯ, III, 94; Devon, III, 185); oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: kübä > küvä > koʻgä > koʻyä > kuyä.

KUYA II ' kuyish natijasida hosil boʻladigan qora zarrachalar', ¹ qorakuya ’. Qozonga yaqin yursang, k u ya -s i yuqar (Maqol). Bu ot qadimgi turkiy tilda 'alanga (issiq) taʼsirida kuyib, isteʼmolga yaroqsiz (koʻmir) holiga yet-' maʼnosini anglatgan köy- feʼlining küy— shaklidan (ПДП, 397; Devon, III, 264) -ä qoʻshimchasi bilan yasalgan; oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (köy- > küy—) + ä = küyä > kuyä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Qurti yungli matolarni koʻrim-siz, yaroqsiz holga keltiruvchi, don yoki oʻsimliklarni nobud qiluvchi kichkina ka-palak. ◆ Yigit.. Muhammad Jamolning kuya yegan eski qorakoʻl papaxini qoziqdan olib, bint ustidan boshiga bostirib kiydi. Oybek, „Nur qidirib“ . ◆ Gilamni ham ado qilur kichik bir kuya. Shukrullo, „Javohirlar sandigʻi“ .

kuya II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ku-ya

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Narsalarning kuyishidan, yoni-shidan hosil boʻladigan mayda qora zarra-lar; qorakuya; qurum. ◆ Qozonga yaqin yursang, kuyasi yuqar. Maqol . n ◆ -Kulimga tushganda, yuziga kuya surib, eshakka teskari mindirar edim-da, bozorning oʻrtasi bilan haydab, toʻppa-toʻgʻri qozining huzuriga olib borar edim, - dedi Xalfa. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Antonimlari

КУЯ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kuya I
зоол. моль; ◆ movutni ~ qirqib ketibdi моль проела сукно; ◆ ~ tushgan (или egan) kostyum костюм, изъеденный молью.

kuya II:
◆ qora ~ 1) сажа; ◆ yuziga ~ sur(t)moq измазать лицо сажей; ◆ qozonga yaqin yursang, ~si yuqar посл. будешь ходить возле котла, (его) сажа пристанет (соотв. с кем поведешься, от того и наберёшься); 2) с.-х. головня.