oʻtkinchi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻt-kin-chi

Etimologiyasi

OʻTKINCHI ’vaqtinchalik’, ’tez oʻtib ketadigan’. Oʻ t k i n ch i havasga berilib, oʻzingni badnom hilma. Bu sifat ’bir nuqtadan boshqa bir nuqtaga ha — rakatlan-’ maʼnosini anglatuvchi öt- feʼlidan (Devon, I, 182; DS, 391) eski oʻzbek tilida -kün qoʻshimchasi bilan yasalgan otta (ЭСТЯ, I, 555) -chi qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan, ikkinchi boʻgʻindagi ü unlisi i unlisiga al— mashgan: (öt- + kün = ötkün) + chi = ötkünchi > otkinchi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻtib borayotgan, oʻtib bo-ruvchi; yoʻlovchi. Yoʻlda bitta-yarimta oʻt-kinchi uchrab turadi. Oybek, Bolalik. ◆ Ni-zomjon.. tong yorishi bilan Oltiariq yoʻli-ga chiqdi-yu, oʻtkinchi mashinaga qoʻl koʻtar-di. S. Ahmad, „Ufq“ .

2 Tezda oʻtib ketadigan, oz fursat ichi-da yoʻqboʻladigan, vaqtinchalik. ◆ Oʻtkinchi ha-vas. n ◆ Hozirgina tingan oʻtkinchi yomgʻir kunduzi tinimsiz harakatdan koʻtarilgan changni bosgan. A. Qahhor, „Sarob“ . ◆ Kishining tashidagi gʻazab oʻtkinchi boʻladi, yuragidagi nafrat esa dahshatli va mudhish boʻladi. F. Musajonov, „Himmat“ .

Antonimlari

ЎТКИНЧИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻtkinchi
1 прохожий; проезжий; ◆ ... sen supada oʻtir, oʻtkinchilar yana bir narsani ilib ketmasin (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон»)... ты посиди на супе, а то, чего доброго, прохожие унесут что-нибудь;
2 преходящий, временный, недолговечный; мимолётный; ◆ oʻtkinchi dunyo тленный мир, бренный мир.