oʻxshovsiz

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻx-shov-siz

Etimologiyasi

OʻXSHOVSIZ ’xunuk, besoʻnaqay, mos tushmaydigan’. Ukam oʻxshovsiz harakatlar hila boshladi. Bu sifat -siz qoʻshimchasi bilan yasalgan, lekin hozirgi oʻzbek tilida oxshâv soʻzi mustaqil ishlatilmaydi. Oxshâv soʻzi oʻzbek tilida oxshä- feʼliga -v harakat nomi qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan, v undoshi — ning qoʻshilishi bilan uning oldidagi ä unlisi â unli — siga almashgan: oxshä- + v > oxshâv. Asli oxshâvsiz soʻzi ’bir xillik jihatlari yoʻq’ maʼnosini bildirishi lo — zim. Maʼno taraqqiyoti quyidagicha kechgan: 'boshqalarga oʻxshamaydigan’ —> 'boshqalardan besoʻnaqayligi bilan ajralib turadigan’.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Koʻrinishi xunuk, meʼyorga nomunosib, yarashmagan. ◆ Satang xotinlar-ning moʻychinakda terilib, qora surilgan qoshlariday ingichka moʻylovi uning aft-angorini oʻxshovsiz bir qiyofaga solib qoʻygan edi. S. Karomatov, „Bir tomchi qon“ . ◆ Pesho-nasida ajinlar qatorlashib yotgan qari kuyov, xuddi jufti bilan endi tanishgan boʻydoqday, oʻxshovsiz qiliqlar qiladi. A. Muhiddin, „Chap choʻntak“ .

Antonimlari

ЎХШОВСИЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻxshovsiz
= beoʻxshov.