Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-ziq

Aytilishi

Etimologiyasi

OZIQ ’emish’. Oʻsimlikka oʻz vahtida hoʻshimcha o z i h berib turish kerak. Bu ot qadimgi turkiy til-dagi ’chayna-’ maʼnosini anglatgan azï- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 98); shu bilan birga azï- feʼlining azu- shaklidan yasalgan azuq oti ham mavjud boʻlgan (ДС, 73); oʻzbek tilida a unlisi â unli — siga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqol-gan: azï- + q = azïq > âziq. Bu soʻz oʻzbek tilida koʻ— pincha âziq-âvqät juft soʻzi tarkibida qatnashadi. Yakka oʻzi odatda âzuqä shaklida ishlatiladi, bunda u azï-feʼlining azu- shaklidan -qa qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻladi (ЭСТЯ, I, 98); oʻzbek tilida soʻz oxiridagi a un-lisi ä unlisiga almashgan: azu- + qa = azuqa > âzuqä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ovqat boʻladigan mahsulot, ov-qatli don-dun; yemish. ◆ Oziq mahsuloti. Bir kunlik yoʻlga chiqsang, bir haftalik oziq ol! Maqol . Yozning yozigʻi — qishning ozigʻi. Maqol. ◆ yat Yigitshrdan biri dasturxon yozib, yoʻlga olgan oziqlarini oʻrtaga qoʻydi. A. Qahhor, „Maston“ . ◆ Nima, oziq bittami, qozon osma-dingiz! Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Hayvonlar ovqati, yem-xashak. ◆ Hayvon-lar uchun qishga oziq tayyorlamoq. Qurtlarga oziq bermoq.

3 Oʻsimliklar oʻsish jarayonida yerdan oladigan moddalar. ◆ Oʻsimliklarga qoʻshimcha oziq berish. Ildiz oziq bersa, novda koʻkarar. Maqol .

Jon ozigʻi yoki jonga oziq Rohat. Yaxshi soʻz — jon ozigʻi, yomon soʻz — bosh qozigʻi. Maqol. m ◆ Mayin esgan nasimi, obu havosi, Boʻlur jonga oziq zavqu safosi. Habibiy . Maʼnaviy (yoki ruhiy) oziq Kishiga maʼ-naviy zavq bagʻishlaydigan, uning maʼnaviy jihatdan oʻsishiga, takomillashuviga xizmat qiladigan vosita. ◆ Goʻzal adabiyot — ruhiy oziq. A. Qahhor, „Sarob“ . Oziq tish Kishi va hayvonlarning ovqat chaynash, ezish uchun xizmat qiladigan tishi; jagʻ tishlari.

Sinonimlari

Antonimlari

ОЗИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oziq
1 пища, продовольствие, провиант, провизия, съестные припасы; // пищевой, продовольственный; ◆ oziq razvyorstkasining oziq soligʻi bilan almashtirilishi ист. замена продразвёрстки продналогом; ◆ oziq moddalari питательные вещества; ruhiy (или maʼnaviy) ◆ oziq перен. духовная пища; ◆ oziq-ovqat mahsuloti продукты питания, пищевые продукты; ◆ oziq-ovqat magazini продовольственный, продуктовый магазин; ◆ oziq-ovqat sanoati пищевая промышленность;
2 корм; // кормовой; ◆ ipakchilikning oziq bazasi кормовая база шелководства; ◆

oziq tish 1) клык; 2) коренной зуб; jon ozigʻi или ◆ jonga oziq отрада; услада для души; yaxshi soʻz - jon ozigʻi, yomon soʻz - bosh qozigʻi посл. доброе слово - сердцу отрада, лихое слово - в голову кол.

oziq