qargʻamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qar-gʻa-moq

Etimologiyasi

QARGʻA- 'yomonlik tilab koyi-'. Qiz Mirzaka— rimboyni, .. toʻralarni h a r gʻ a d i, ularga oʻlim tiladi (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli qargʻa— tarzida ta — laffuz qilingan (Devon, III, 304). Mahmud Koshgʻariy bu soʻzga doir qiziqarli bir maʼlumotni keltiradi: "Xudo qargʻasa, q a r gʻ a d ï, odam qargʻasa, qïrgʻadï deyi — ladi, bu qargʻishlarni farq qilish uchun birinchisida a bilan, ikkinchisida ï bilan qïrgʻadï deb talaffuz

qilingan (Devon, II, 333). Bu soʻzlarga berilgan izohlar boshqacha fikrga olib keladi: qargʻa- soʻzining maʼnosi prokliiatʼ' (' laʼnatla-') deb izohlangan boʻlsa (ДС, 426), qïrgʻa— soʻzining maʼnosi 'branit' ('haqorat Qil- ) deb izohlangan (ДС, 445). Mahmud Koshgʻariy qargʻa— soʻzidan yasalgan qargʻaq soʻzi maʼnosini 'qar-gʻish' deb, qïrgʻa— soʻzidan yasalgan qïrgʻagʻ soʻzining maʼ-nosini gʻazab' deb izohlagan (Devon, II, 333). Koʻrina-diki, bu suzlarning yasash asosi, shunga koʻra maʼnosi ham farqli: qïrgʻa- feʼli qadimgi turkiy tildagi dargʻâzeb' maʼnosini anglatgan qïr sifatidan (DS 445) gʻa qushimchasi bilan yasalgan; qargʻa- feʼlining

^{Bu feʼlni} Chargʻish soʻzi bilan (ДС, 426, Devon, I, 428) qiyeslashdan koʻrinadiki, qadimgi

turkii talda 'laʼnatla-' maʼnosini anglatgan qarïgʻ-

feʼli bulgan, ana shu feʼldan kuchaytirish maʼnosini

ifodalovchi -a qoʻshimchasi bilan qarïgʻa- soʻzi hosil

^QILIIgan' keiinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli

talaffuz qilinmay qoʻygan; oʻzbek tilida a unlilari ä

qärgʻä—^{RIGa almashgan:} *^{arïgʻ + a} = Charïgʻa- > qargʻa- >
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Birovga yomonlik, baxt-sizlik yoki oʻlim tilab, qargish soʻzlarini aytmoq. ◆ Qiz Mirzakarimboylarni, hokim-larni, toʻralarni qargʻaydi, ularga oʻlim tilaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ "Xudo koʻtarsin Oqilxon bilan Murodxonni, oʻli-mingni bergurlar!" deb qargʻab oʻtirdi. "Mu-rodxon" .

Antonimlari

ҚАРҒАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

qargʻamoq qargʻamoq

Tillar

• Turkcha: lanet etmek

Ruscha _ru

qargʻamoq
проклинать, клясть; ругать; Har kun quruq kelaverasan! - deb qargʻadi («Афанди») Каждый день ты приходишь с пустыми руками! - ругалась она.