qirtishlamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qir-tish-la-moq

Etimologiyasi

QIRTISHLA— ' qirib, top-toza qil—\ 'batamom tozalab ye-'. Uyni, ayvonni, hovlini hafsala bilan hirtishlab supurishni u yaxshi koʻradi (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli 'sidir-' maʼnosini anglatuvchi qïr- feʼ-lining ' takror' maʼnosini ifodalovchi -(ï)t qoʻshim-chasi bilan hosil qilingan shaklidan -(ï)sh qoʻshimchasi bilan yasalgan otga —la qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; qoʻshimcha qoʻshilganidan keyin ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (ДС, 446); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: [(qïr— + ït = qïrït—) + ïsh = qïrïtïsh] + la > qïrtïshla— > qirtishlä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yaxshilab, top-toza qilib qirmoq. ◆ Qozonni qirtishlamoq. tsh Uyni, ayvonni, hovlini hafsala bshshn qir-tishlab supurishni u yaxshi koʻradi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ . ◆ Birinchi maoshini olgan kuni chol-kampirning mozoriga oqlik koʻtarib bordi. Mozorni qirtishlab toza/shdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

2 Batamom tozalamoq, sira qoldirmay, tag-tugi bilan yoʻq qilmoq. ◆ ]Koʻylar] Shuvogʻu yantoqni.. tomirigacha qirtishlab qoʻyadi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

Antonimlari

ҚИРТИШЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qirtishlamoq
скрести, очищать скребком, соскабливать, скоблить; начищать.