qiziq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qi-ziq

Etimologiyasi

QIZIQ I 'harorat koʻtarilgan payt'. ”Hamma yoqda suv, hamma yohda daraxt, — dedi Oʻktam keng nafas olib, — bu yerlarda saraton h i z i g i bilinmasa kerak" (Oybek). Bu ot eski oʻzbek tilida 'isib, kuydi-radigan holatga yet—' maʼnosini anglatuvchi qïzï— feʼlidan —q qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qïzï— + q = qïzïq > qiziq I.

QIZIQ II ' kishida qiziqish, ajablanish uygʻata-digan', ' qiziqarli', ' gʻalati'. Paxta bayrami hech ha-yerda Mirzachoʻldagidek h i z i h oʻtmasa kerak (Ab-dulla Qahhor). Bu sifat eski oʻzbek tilida qïzï-feʼlining 'harorati koʻtaril-' maʼnosidan —q qoʻshim-chasi bilan yasalgan; keyinchalik ï unlilarining qatgiq— lik belgisi yoʻqolgan: qïzï- + q = qïzïq > qiziq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I 1 Kishini hayron qoldira-digan, ajablantiradigan. Tabiat juda qi-ziq, oʻz saxovatini zaminning barcha yeriga birdek inʼom etaveradi. Gazetadan. ◆ Xayol.. qiziq narsa, u oʻzining tutqich bermas qa-notlarida baʼzan kishini uzoq-uzoqlarga olibuchadi. S. Zunnunova, „Yangi direktor“ .

2 Qiziqish uygʻotadigan, diqqatni tor-tadigan; qiziqarli. ◆ Qiziq hikoya. Qiziq er-tak. Qiziq tomosha, m ◆ Bunda holdan toy-guncha ishlashib, uchastkaning umumiy geologik sxemasini tuzishdi, baʼzi bir qiziq joylarning suratini olishdi. S. Karomatov, „Oltin qum“ . Yetti-sakkiz yoshdagi bolalar uchun chillak oʻyinidan qizigʻi bormi? R. Fay-ziy, Sen yetim emassan.

3 Zavq, kulgi qoʻzgʻatadigan. ◆ Ular bir-biriga gap bermay, allaqanday voqeani ga-pirishib kelishyapti. Juda qiziq joyiga kelishgan boʻlsa kerak, hammalari birdan xaxolab kulib yuborishdi. S. Anorboyev, „Oq-soy“ .

4 Koʻngil ochadigan, maroqli, qiziqar-li. ◆ Bazm juda qiziq, juda koʻngilli edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ [Salimboyvachcha] Oʻtirish qiziq, juda xushchaqchaq, bazm juda qiyqiriqli boʻlishini bilib.. saman yoʻr-gʻani egarlatib qoʻygan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

5 oʻayriodsiy, ajablantirarli, gʻalati. ◆ Uni bekordan-bekorga qamab qoʻyishi qiziq- ku/ Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Oʻzimam qiziqman-da.. Illy yomgʻirdan qoʻrqib, maktabdan qolib oʻtirsam. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Buoʻgʻrilar qiziq: "Oyda, yilda bir kelgan mehmonidan ayrilmasin", deb ashula aytadi.. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

6 Taajjub, hayronlikni bildiradi. ◆ Qiziq, birdan oyim, boyagi gaplar esiga tushdimi, qovogʻini solib oldi. H. Nazir, „Yonar daryo“ . ◆ -Qiziq, nima qilib yuribdi yarim kechada?Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloqsol“ .

Qiziq, kechagina dengiz edi tinch, Qaʼriga olmoqda bugun zilzila. G. Joʻrayeva, Iqbol.

7 ayn. qiziqchi. ◆ Yusuf(jon) qiziq. Oxun qiziq. m ◆ Ulugʻbek oʻtkazgan katta bir toʻy-da qiziqlar, cholgʻuchilar, askiyachilardan tashqari, bir ayol ashula aytib.. hammani mastu shaydo qilgan ekan. K. Yashin, „Hamza“ . Birdan xon va raiyat kulib yubordilar, bu kishi Xudoyorning eng yaxshi qizigʻi Zokir gov edi. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qi-ziq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II 1 Juda issiq payt, holat; qizib turgan, qizigan. Quyosh yangigina bot-gani uchun kunning qizigʻi hali qaytmagan edi. S. Zunnunova, Gulxan. Tandir kabi choʻl qi-zigʻida Qizaribsan misoli shirmon.. R. Bo-bojon.

2 Qizgʻin tus olgan, avjiga chiqqan, qiz-gʻin. ◆ Majlis ancha qiziq boʻldi.

Temirni qizigʻida bos q. temir. Qiziq ustida Qizishib turgan paytda. ◆ Ahmad bahs-lashishni yaxshi koʻrardi va gohida qiziq ustida, oʻzi sezmagan holda, qaltis gapi-raverardi. F. Musajonov, „Himmat“ . ◆ ..bolan-giz bor ekan.. Hozir qiziq ustida bilinmas-ku, keyin chidolmaysiz. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Qizigʻida 1) avjga chiqqan, qizib ketgan paytida. Ishning ayni qizigʻi-da yomgʻir quyib qoldi. im /Hoji xola:] Otam, oʻyin qizigʻida yutqazishga yutqazib qoʻyib, keyin oʻzini urdi, peshonasini yordi, yigʻla-di. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o.; 2) qulay paytni qoʻldan bermay, issigʻida.

Sinonimlari

• ajoyib
• gʻayrioddiy

Antonimlari

ҚИЗИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qiziq I
1 интересный; занимательный; забавный, смешной; // интересно, занимательно; забавно, смешно; ◆ qiziq voqea интересный (забавный) случай; ◆ qiziq odam смешнойчеловек; ◆ qiziq hikoya интересный рассказ; qizigʻi yoʻq 1) неинтересно; 2) неинтересный; qizigʻi shuki... интересно то, что...;
2 странный, удивительный; ◆ qiziq odam ekansiz-ku! странный вы человек!; ◆ qiziq hodisa удивительный случай; странное событие;
3 кызык (скоморох, шут, клоун); ◆ Yusuf qiziq Юсуф-кызык (см. также qiziqchi); ◆ 

• qiziq ustida под горячую руку; пока горячо.
  

qiziq II
знойный, палящий, жаркий; раскалённый; kun qizigʻi самое жаркое время дня, полуденный зной, солнцепёк; temirni qizigʻida bos посл. куй железо, пока горячо.