Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻch-qor

Aytilishi

Etimologiyasi

QOʻCHQOR ' bichilmagan erkak qoʻy'. Ikki q oʻ ch -q o r n i n g boshi bir qozonda qaynamas (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot DSda qochuŋar, qochqar, qochqar shakllarida kelti — rilgan (451— bet); Mahmud Koshgʻariy maxsus izohlagan yerida bu soʻzni qochŋar tarzida keltirgan (Devon, III, 392), boshqa yerida qoch shaklida keltirib, "Bu oʻgʻizcha. Asli qochuqar" deb taʼkidlaydi. Haqiqatda, qoch soʻzi DSda 'baran' ('qoʻy') deb taʼriflangan (451- bet). Qochqar soʻzi asli ana shu qoch otiga -(u)ŋ qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan sifatdan —a qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -r qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; qadimgi turkiy tildayoq ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilin-may qoʻygan, soʻngra ŋ undoshi q undoshiga almashgan; oʻz — bek tilida ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga al— mashgan: [(qoch + uŋ = qochuŋ) + a = qochuŋa—] + r = qochuŋar > qochŋar > qochqar > qochqâr.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Sovliqlarni urugʻlanti-rishda foydalaniladigan, bichilmagan erkak qoʻy. ◆ Zotli qoʻchqor. n ◆ ..oʻtgan yili esa mayin junli zotli qoʻchqorlar keltirilib, oʻzimizning jaydari qoʻylarga.. chatishtirish boshshngan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

2 koʻchma s.t. Kishiga nisbat beriladi; zoʻr, botir, pahlavon. ◆ Chambshting qoʻchqori oʻzim boʻlaman, Chambil eltib, seni loyga solaman. "Malikai ayyor" . ◆ Bu yurishingdan senga oʻlmoqlik darkor, Bu soʻzlarni aytib shundayin qoʻchqor. "Murodxon" .

Ikki qoʻchqorning boshi bir qozonda qaynamas Ikkita bir xil manman, zoʻr va sh.k. odam bir joyda murosa qilib yasholmaydi, chiqisholmaydi, maʼnosidagi matal.

3 Qoʻchqor (erkaklar ismi).

Ot

qoʻchqor (koʻplik qoʻchqorlar)

joyini oʻzgartirish ning qoʻchqor

	birlik	koʻplik
Bosh kelishik	qoʻchqor	qoʻchqorlar
Qaratqich kelishigi	qoʻchqorning	qoʻchqorlarning
Joʻnalish kelishigi	qoʻchqorga	qoʻchqorlarga
Tushum kelishigi	qoʻchqorni	qoʻchqorlarni
O‘rin-payt kelishigi	qoʻchqorda	qoʻchqorlarda
Chiqish kelishigi	qoʻchqordan	qoʻchqorlardan
Vosita kelishigi	qoʻchqorla	qoʻchqorlarla

Antonimlari

ҚЎЧҚОР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoʻchqor
1 баран, баран-производитель; ◆ qoʻchqor urishtirish 1) бой баранов; 2) бой баранов (название детской игры);
2 перен. шутл. забияка;
3 Кучкар (имя собств. мужское).

qoʻchqor