saqlamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

saq-la-moq

Etimologiyasi

SAQLA— ' ehtiyotkorlik bilan asra-'. Mana, oʻsha nafis gulingni Kitobimda saqladim bir yil (Turob Toʻla). Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi 'ehtiyot-kor',    ' sergak' maʼnosini anglatgan saq sifatidan

(PLP, 419; DS, 485) -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ПДП, 419; DS, 487); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: saq + la = saqla— > säqlä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ehtiyot qilmoq; ehtiyot-korlik bilan (biror joyda) asramoq, as-rab-avaylab ishlatmoq. ◆ Sandiqda pul saq-lamoq. Omborda qish uchun gʻalla saqlamoq. m ◆ Mahsini uch kun hayitda kiyib, saqlab qoʻygandim, ana uni pullab, tagcharm olamiz. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Mana, oʻshal na-fis gulingni Kitobimda saqladim bir yil. T. Toʻla . ◆ ..butun orttirganini "tishining kovagida saqlab" toʻplaydi-da, bir jiyron qashqa ot oladi va dovondan soʻnggi marta ot minib oʻtadi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

30-Oʻzbek tilining izoqli lugʻati

2 Tashqi taʼsirdan muhofaza qilmoq; aynish, buzilish-yorilish, nest-nobud boʻ-lishdan, barbod boʻlishdan asramoq, ehtiyot qilmoq. ◆ Oilani saqlab qolish uchun, far-zandlarim uchun harakat qildim, lekin ilo-ji boʻlmadi. Gazetadan . ◆ Archa togʻ yonbagʻir-laridagi tuproqni suv va shamol eroziyasidan saqlaydi. Gazetadan .

3 Ehtiyot qilib, asli holati, xususiyati yoki koʻrinishini oʻzgarishsiz olib qolmoq. ◆ Kampir xolamiz bu sandiqlarda eng oldin behi saqlagan boʻlsa ajab emas. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati“ . Layloning onasi... elliklardan oshgan, lekin hali ham oʻzini yaxshi saklagan, zuvalasi pishiq ayol ekan. M. Qoriyev, Oydin kechalar. ◆ Fikrimizcha, har qanday sharoitda juftlik xususiyatini saqlagan juft soʻzlar lugʻatlarda berilishi lozim. "OʻTA" .

4 Biror kimsaga atab yoki biror maqsad uchun (buyum yoki yemishlarni) asrab qoʻymoq. ◆ Bularni kimga saqlab qoʻyibsiz? n ◆ Suluv-ning miyasiga bir fikr kelib, mixday sanchil-di: otasi eng soʻnggi kuchini faqat qasos uchun saqlab olib kelgan. A. Muxtor, „Qoraqalpoq qissasi“ . ◆ Men unaqa kek saqlaydiganlardan emasman. S. Ahmad, „Hukm“ .

5 Himoya, muhofaza, gʻamxoʻrlik qilmoq, qoʻriqlamoq. ◆ Davlat chegaralarini saqlamoq. Xalqlarning tinchligini saqlamoq. n ◆ Bu-gungi kunda insoniyat oldida nihoyatda mu-him muammo turibdi, u ham boʻlsa, yer yuzida tinchlikni saqlab qolish. Gazetadan . ◆ Tabiatni muhofaza etish, hayvonot dunyosini saqlash hozirgi davrda muhim ahamiyatga ega. Gazetadan .

6 Xalos qilmoq, qutqarmoq; omon qol-dirmoq. ◆ Oʻlimdan saqlamoq. Halokatdan saq-lamoq. n ◆ Mening burchim — oʻlayotgan odam-ning oldida boʻlish, — dedi u, — ehtimol, uning jonini saqlab qolarman. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Shunda Qilichqora aytibdi: -Ajdar-dan elni saqlaydigan mard topiladimi? "Ertaklar" .

7 Biror xatti-harakatdan qaytarmoq, toʻxtatib qolmoq, tiymoq. ◆ Yomon soʻzdan saqla doim tilingni. "Nurali" .

8 Rioya qilmoq, muayyan holatga amal qilmoq; sukut saqlamoq. ◆ Tartib-odob, intizom saqlamoq. sht Juvon oʻzini tartibga solib boʻlguncha, joyidan qimir etmay, odob saqlab turardi. J. Abdullaxonov, „Xonadon“ .

9 Belgi, iz, nishona olib qolmoq. ◆ Saqlab qopti odam izlarin Bu togʻlarning musaffo qori. Sh. Rahmon . ◆ Bu osori atiqalar oʻzida oʻtmish nafasini saqlab qolgan. Gazetadan . ◆ Har bir oʻtkinchining qiyofasini yodda saqlab qolish uchun butun fikru oʻylari, idroklarini bir nuqtaga toʻplab turibdilar. S. Ahmad, „Yulduz“ .

10 Doimiy ravishda qadrlamoq, ehti-rom bilan eslamoq. ◆ U[Alimardon].. chinakam sanʼatni qalbining toʻrida saqlashga qodir boʻlgan chinakam shinavandalar ozmuncha emas-ligini bilmas, bilishni xohlamas edi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

11 Asramoq, boqmoq, tutmoq. ◆ Xizmatchi saqlamoq. Qush saqlamoq.

Jon saqlamoq q. jon 3. -Qochib qolgan-mi? — dedilar otam, — ◆ bostirmada berki-nib, jon saqlagan boʻlishi ham mumkin. Sh. Xolmirzayev, „Yoʻllar, yoʻldoshlar“ . Sir saq-lamoq Biror voqea-hodisa, gap-soʻz yoki faktni oʻzgalardan yashirib yurmoq, oshkor etmaslik. ◆ Men bu sirni shu choqqacha ichimda saqlab kelayotgan edim, endi aytmasam boʻl-maydi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Hatto ota-onasidan ham sir saqlagan bir yigitning oʻz oʻgʻlim boʻlib chiqqani menga qiziq koʻrinadir. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Xudo saqlasin Sira koʻrsatmasin; boshga tush-masin; aslo, hech qachon. Odamlarning yuziga qaray olmaydigan boʻlib qolishdan xudo saq-lasin. T. Ashurov, Oq ot. Esda (yoki yodda, xo-tirada) saqlamoq Yodda tutmoq, esdan chi-qarmaslik, unutmaslik. Oʻz qoʻlida saqlamoq Oʻz qoʻlida, ixtiyorida, amrida tutib turmoq. ◆ Hokimiyatni oʻz qoʻlida saqlamoq.

Antonimlari

САҚЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

saqlamoq saqlamoq

• Turkcha: saklamak

Ruscha _ru

saqlamoq
1 хранить, сохранять, беречь; ◆ pulni saqlamoq хранить деньги; беречь деньги; ◆ oʻz ogʻirligini saqlamoq сохранять свой вес, не терять в весе; ◆ salqinda saqlamoq хранить в прохладном месте; ◆ salomatlikni saqlamoq беречь здоровье; ◆ sir saqlamoq держатьв секрете; скрывать (тайну); ◆ qoidani esda saqlamoq держать в памяти правило;
2 охранять; защищать; оберегать; oʻlimdan saqlab qolmoq спасти от смерти;
3 содержать, держать; ◆ oʻz yonida saqlamoq держать при себе; ◆ xizmatchi saqlamoq (со)держать прислугу; ◆ oʻz qoʻlida saqlamoq хранить, (со)держать при себе, иметь в своём распоряжении;
4 соблюдать, блюсти, поддерживать; ◆ intizom saqlamoq поддерживать, соблюдать дисциплину; ◆ odob saqlamoq соблюдать приличия; ◆ tartib saqlamoq соблюдать порядок;
5 держать, удерживать; koʻchma qizil bayroqni saqlab kelmoq удерживать переходящее красное знамя; * ◆ koʻz qorachigʻiday saqlamoq хранить (беречь) как зеницу ока; xudo saqlasin! упаси бог!