shibba

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shib-ba

Etimologiyasi

SHIBBA 'tuproqni urib zichlash uchun ishlatila — digan, tagi tekis ogʻir gʻoʻla'. "Qani, kel , Yunus",— dedi Yoʻldoshboy shibbaning tepa hulogini chap qoʻli bilan, belidagi dastasini oʻng qoʻli bilan ush— lab (H.Nuʼmon, A.Shorahmedov). Bu soʻzni Mahmud Kosh-gʻariy lugʻatida uchragan shaban soʻzi bilan (Devon, III, 366: 'temirdan yasalgan hassa¹) va K.K.Yudaxin lugʻati-dagi shibeelep soʻzi bilan [КРС, 906: ' krepko—nakrep-ko' (napr. zakrït)] qiyoslashdan koʻrinadiki, bu soʻz — larning asosi bir. Shaban soʻzi asli -n qoʻshimchasi bilan yasalgan sifat boʻlib, keyin otga koʻchgan; bu qoʻshimcha feʼldan sifat yasaydi; demak, qadimgi turkiy tilda shaba- feʼli mavjud boʻlgan deb oʻylash mumkin. Lekin qirgʻizcha shibeele— soʻzi bu fikrni rad etadi: bu soʻz —la (< —le) qoʻshimchasi bilan shibee otidan yasalgan. Shunga koʻra shibee otining oʻzi ham —e qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlib chiqadi. Demak, qadimgi turkiy tidda shab— || shib— feʼli mavjud boʻlib, ana shu feʼldan —a qoʻshimchasi bilan ot yasalgan: qoʻshimcha qoʻshilganidan keyin oʻzbek tilida b undoshi qatlangan; keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (shab— || shib—) + a > shibba > shibbä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Tuproqni urib zichlash uchun ishlatiladigan, tagi tekis dastali ogʻir gʻoʻla. ◆ -Qani kel, Yunus, — dedi Yoʻldoshboy shibbaning tepa qulogʻini chap qoʻli bilan, belidagi dastasini oʻng qoʻli bilan ushlab. H. Nuʼmon va A . Shorahmedov, Ota. ◆ Qirgʻoqqa toʻplangan kishilarni son-sanoqsiz qayiq.shr va kemalar orolga tashib turmoqda, ketmon, bel, shibba, andava, tesha, bolta ushlagan odamlar sabrsizlik bshshn oʻz navbatlarini kutmoqda. M. Osim, „Temur Malik“ .

Shibba urmoq (yoki qilmoq) ayn. shibba-lamoq 1. ◆ Yoʻldoshboy qishlogʻida shibba urish-ni koʻrgan boʻlsa ham, oʻzi uning dastasini ushlab koʻrmagan edi. H. Nuʼmon va A . Sho-rahmedov, Ota.

Antonimlari

ШИББА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shibba
трамбовка (орудие); // трамбовочный; ◆ shibba mashina трамбовочная машина; ◆ shibba qilmoq трамбовать.