surma

Oʻzbekcha (uz)

surma I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sur-ma

Etimologiyasi

SURMA Bu ot ПРСda [sorme] va [surme] shakllarida (284), ТжРСda surma shaklida (369) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojik tili shakli olingan, kumushsimon oq moʻrt metall', 'shunday kimyoviy element tarkibida bor pardoz boʻyogʻi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 87).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Mendeleyev davriy sistemasining V guruhiga mansub kimyoviy element, kumushsimon oq, moʻrt metall. ◆ Surma koni. Surma rudasi. n ◆ Surmaning alyuminiy, galliy, indiy bilan hosil qilgan qotish-malari yarimoʻtkazgichlar ishlab chiqarishda qoʻllanadi. "OʻzME" .

38—Oʻzbek tilining izohli lugʻati

2 Tarkibida shu element boʻlgan qoram-tir pardoz boʻyogʻi (qosh, kipriklarni boʻyash uchun ishlatiladn). ◆ Surma qoʻymoq. Koʻziga surma tortmoq. Usma ketar — qosh qolar, Surma ketar — koʻz qolar. Maqol . n ◆ Salo-matning surma tortilgan koʻzlari ola-kula boʻlib ketdi. X. Sultonov, „Bir oqshom erta-gi“ . ◆ Yuzlari xuddi olmaday tarang. Bir juft quralay koʻzi surma bosganday qora, bir qarashi bilanoq yuragimni taka-puka qilib tashladi. Hamza, „Tanlangan asarlar“ .

Soʻqir koʻzga surma Nomunosib yoki behu-da ish qilgan kishiga nisbatan aytiladi-gan ibora. ◆ Oʻrmonjon kuldi: -Soʻqir koʻzga surma.. nima qilasizlar, nima qilasan al-dab?A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqpari“ .

surma II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sur-ma

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Suriladigan, surilma. ◆ Surma qopqoq. Stolning surma yashigi.

Antonimlari

СУРМА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

surma

Turkcha: rastık

Ruscha _ru

surma I
1 хим. сурьма (металл); // сурьмяный;
2 сурьма (краска для бровей и ресниц); ◆ surma rang темно-серый; ◆ koʻzga surma qoʻymoq подводить глаза сурьмой; ◆ surmai Kobil кабульская сурьма; ◆ nega surma yeganday (или ichganday) ovozingiz chiqmaydi? почему вы молчите, словно сурьмы наелись? (считается, что от сурьмы теряется голос); ◆ ... bir juft quralay koʻzi surma bosganday qora (Ћамза) ... её прелестные глаза черны, словно подведены сурьмой; ◆ soʻqir koʻzga surma погов. для слепого глаза - сурьма; соотв. что мёртвому припарки.

surma II
выдвижной; ◆ surma yashik выдвижной ящик.