tirishmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ti-rish-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ajin, tirish bilan qoplanmoq. ◆ Nazarimda, yuraklari sanchdimi, burushib ketgan ozgʻin yuzlari badtar tirishdi. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . Marhamat uning shishib yotgan lunjini koʻzdan kechirarkan, xuddi qoʻliga igna kirganday, chekkalari ti-rishib ketdi. H. Nazir, Soʻnmas chaqmoqlar. ◆ Ahmadning peshonasi tirishdi, hozir oʻy-laydigan payt emas edi. F. Musajonov, „Himmat“ .

2 Badani yoki biror aʼzosi ogʻrikdan yoki shunday ogʻriq tugʻdiradigan his-tuygʻu-dan tortishish, tirishish holatida boʻlmoq. [ Gulnor] ◆ Oyoqlarining akashaklana borganini, butun gavdasining tirisha boshlaganini sezdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Uning boshiga muz yugurib, asablari tirishdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . Hamma yogʻim ogʻrib, tiri-shib ketyapman. Mirmuhsin, Meʼmor. ◆ [El-murodning] Yarasi tirishib, ogʻrib ketdi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ ..ariq boʻyiga joy qilib, och qoringa xoʻp qovun yedi. Isitmasi koʻtarilib, tirishib yotgani shuniki. I. Rahim, „Ixlos“ .

3 Astoydil harakat qilmoq, urinmoq. ◆ Birovni ishontirishga tirishmoq. Bolani yupatishga tirishmoq. Oʻzini oqlashga ti-rishmoq. Tirishgan togʻdan oshar. Maqol . ◆ vsh Darmoni qurigan yigit oʻzini dadil tutish-ga tirishar, lekin munkib-munkib ketar edi. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Matqovul quduqdan suv tortib turib, bu yoqqa qarab-qarab qoʻyar, qulogʻiga yetib kelgan gaplarni eshitmaslikka tirishar edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Antonimlari

ТИРИШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

tirishmoq tirishmoq

Ruscha _ru

tirishmoq
1 стараться, прилагать усилия, стремиться; усердствовать; U... zamona olimlarining peshvosi... boʻlishga tirishadi (Ойбек, «Навоий») Он стремится стать передовым учёным эпохи; tirishgan togʻ oshar посл. тот, кто старается, горы перевалит; Hech kimga xor-zor boʻlmay deb, tirishib-tirmashib yotibman (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Я всеми силами стараюсь, чтобы не унижаться ни перед кем; tirishib ishlamoq работать с усердием;
2 корчиться, корёжиться, биться в судорогах; Butun gavdasining tirisha boshlaganini sezdi (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Он чувствовал, что... всё его тело начинает судорожно корчиться; men tirishib ketayapman я чувствую ломоту в костях, меня всего ломает; kuchala yegan joyingga borib tirish! см. kuchala;
3 морщиться, покрываться морщинами, складками; uning peshanasi tirishib ketibdi его лоб стал морщинистым; uning peshanasi tirishdi 1) его лоб сморщился; 2) перен. он нахмурился; он рассердился.