Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

Pistadoshlar (Anacardiaceae) oilasi Totim (Rhus) turkumining vakillari kichik daraxt yoki buta hamda liana o‘simliklaridir. Ular asosan tropik va subtropik hamda mo‘tadil iqlimli mintaqalarda tarqalgan. Barglari navbat bilan joylashadi, murakkab toq patsimon tuzilgan. Gullari novdaning uchki qismida shingilcha hosil qiladi, changchi va urug‘chi gullari ayrim-ayrim shingilchalarda rivojlanadi. Ular sariq va yashil bo‘ladi. Mevasi danakcha, rangi qizil bo‘lib, bezchalarga o‘xshash tuk bilan qoplangan. Bu turkumning 150 ta turi bor. Ulardan 14 tasi Toshkent Botanika bog‘iga introduksiya qilingan. Oshlovchi totim (Сумах дубильный) — Rhus coriaria L. — bo‘yi 1-3 m bo‘ladigan buta yoki kichik daraxt. Totim yovvoyi holda O‘zbekistonning janubida To‘polang va Sangardak daryolari havzasida o‘sadi. Barglari murakkab, toq patsimon, 4-8 juft cho‘ziq-tuxumsimon yoki nishtarsimon, yirik arrasimon qirrali barglardan tashkil topgan bo‘lib, bandi yordamida poyasi bilan shoxlarida ketma-ket o‘rnashgan. Bir jinsli, mayda, ko‘rimsiz, besh bo‘lakli, yashil-oq rangli gullari ayrim-ayrim (changchi va urug‘chi) holda ro‘vaksimon gul to‘plamiga joylashgan. Mevasi — qizg‘ish rangli, sharsimon yoki buyraksimon, mayda, quruq, danakli meva. Totim iyun — iyul oylarida gullaydi, mevasi sentabr-oktabrda yetiladi. Totim Kavkaz, Qrim, Turkmaniston, Tojikiston va O‘zbekistonning quruq, toshloq va ohakli tog‘ qiyaliklarida, dengiz sathidan 900-1700 m balandliklardagi tog‘ qiyaliklarida, baʼzan o‘rmonlarda va o‘rmon chekkalarida o‘sadi. Bu daraxt tog‘ qiyaliklarini yomg‘irda yuvilib ketishidan saqlashda muhim rol o‘ynaydi, chunki ildizi baquvvat bo‘ladi.

Aytilishi

Etimologiyasi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

bot. Pistadoshlar oilasiga mansub, togʻ yonbagʻirlarida oʻsadigan, shoda-shoda mayda gulli daraxt yoki buta (barglarida boʻyoq va oshlovchi moddalar koʻp boʻladi). .

Sinonimlari

Antonimlari

ТОТИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

totim
бот. сумах кожевенный.

totim