Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tu-voq

Aytilishi

Etimologiyasi

TUVOQ ' qozon qopqogʻi'. T u v o gʻ i yopih dek— chadan bugʻ koʻtariladi (Sunnatilla Anorboyev). Qadimgi turkiy tilda 'suvni toza saqlash uchun idish ogʻzini bekitishga moʻljallab hozirlangan yogʻoch' maʼnosini anglatgan bu soʻz asli tugʻaqlïq (Devon, I, 461), tuqaqlïq (Devon, I, 463) tarzida talaffuz qilingan; DSda (584— betda) asosiy shakl deb tugʻaqlïq shakli koʻrsatilgan. Bu soʻz oxiridagi 'xos', 'atalgan' maʼno — sini ifodalovchi —lïq qoʻshimchasi tashlansa, tugʻaq oti qoladi. Bu ot asli yasama boʻlib, qadimgi turkiy tilda ¹ yop—¹, ' toʻs—' maʼnosini anglatgan tu— feʼlining

(ПДП, 433; DS, 584) 'takror' maʼnosini ifodalovchi —gʻa qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan —q qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik gʻ undoshi v un — doshiga almashgan; oʻzbek tilida q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan; (tu— + gʻa = tugʻa-) + q = tugʻaq > tuvaq > tuvâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Qozonning qopqogʻi. ◆ Mis qozon-ga loy tuvoq. Maqol . ■■ Tuvogʻi yoʻq qozon, uning yonida bir oʻgʻir, bitta kuv turibdi. Gʻ. Gʻulom, Shum bola. Feruzaning oʻchogʻida yana olov. Tuvogʻi yopiq dekchadan bugʻ koʻtariladi. S. Anorboyev, Goʻzallik izlab.

Sinonimlari

Antonimlari

ТУВОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tuvoq
крышка котла; ◆ mis qozonga loy tuvoq посл. (букв. медному котлу глиняная крышка) соотв. как корове седло.

tuvoq