Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

u-zan-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

UZAN- 'choʻzilib yot-’ (oz ishlatiladi). Buni payqa-gan Otabek .. yuz tuban yerga u z a n d i (Abdulla Qodiriy). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’choʻz-’ maʼno-sini anglatgan uza- feʼlidan (ДС, 620: iga- 1) oʻzlik maʼnosini ifodalovchi -n qushimchasi bilan hosil qilingan, oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan:

uza- + n = uzan- > uzän-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Butun boʻyi (gavdasi) bilan choʻzilmoq, choʻzilib yotmoq. ◆ Bun i payqa-gan Otabek, xanjarini qinidan chiqarib, qoʻliga ushlagach, yuztuban yerga uzandi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Gilamga uzanib, boshi-ni qoʻllari ustiga qoʻydi. Choʻlpon, „Kecha va kunduz“ .

2 Biror narsani olish uchun intilmoq, qoʻl choʻzmoq; choʻzilmoq. ◆ Koʻzlari.. yorishib ketdi, lablarini yalab, miltiqqa uzandi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Tilov uzanib, karavotdan paryostiq oldi-yu, Jamshidga yalt qaradi. Sh. Xolmirzayev, „Togʻlarga qor tushdi“ .

3 ayn. Uzaymoq, choʻzilmoq. ◆ Toʻxtamadi zamen daryosi, Kunlar ortdi, uzandi boʻyim. M. Shayxzoda .

Sinonimlari

Antonimlari

УЗАНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

uzanmoq
вытягиваться; растянуться, распластаться; тянуться (к чему-л.); oʻt ustida uzanib dam oldim растянувшись на траве, я отдыхал.

uzanmoq