xush

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

xush

Etimologiyasi

XUSH Bu sifat ПРСda [xosh] shaklida (201), ТжРСda xush shaklida (432) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojikcha shakli olingan;. 'yaxshi', 'yoqimli', 'kelishgan ' kabi maʼnolarni anglatadi (OʻTIL, II, 342). Bu sifatdan oʻzbek tilida xugila- ('yoqgir-') feʼli yasalgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

fors. – yoqimli, yaxshi, ajoyib; shod, quvnoq!

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Yaxshi, yoqimli. ◆ Yaxshi kuy va qoʻshiq insonga xush kayfiyat bagʻishlaydi. Gazetadan. ◆ Dimoqqa bir xush hid uradi Bogʻlar oshib kelgan shabboda. X. Saloh.

Vaqti (yoki koʻngli) xush Kayfi chogʻ, xursand. ◆ Vaqti xush boʻp, karnay-surnay qoʻyadi, Oʻyinchi, sozanda bari keladi. "Bahrom va Gulandom". ◆ Farhodning koʻngli xush boʻlib, Otasi ham birga ketdi. "Bahrom va Gulandom".

Xush yoqmoq Juda yoqmoq, maʼqul tushmoq. ◆ Bunaqa shart ellikboshiga albatta xush yoqadi-da! Darrov hovlini oʻz bahosidan ancha ortiqqa olibdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari.“

Xush kelibsiz! yoki xush keldingiz! Mehmon kelganda, hurmat yuzasidan aytiladigan ibora. ◆ -Xush kelibsiz, safo kelibsiz, juda xursandman, — dedi uy egasi. M. Osim, „Ibn Sino qissasi.“

Xush kelmoq Yoqmoq, yaxshi koʻrmoq. ◆ Uning oʻziga sariq atlas xush kelsada, biroq, hozir oʻz xohishini bir yoqqa qoʻya turib, Otabek koʻnglicha kiyinishga qaror qildi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

Xush koʻrdik ayn. xush kelibsiz. ◆ [Bobur:] -Xush koʻrdik, begim, — dedi-da, unga oʻng yelkasini tutdi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar.“

Xush koʻrmoq Yoqtirmoq, yaxshi koʻrmoq. ◆ Ammo Anvarning ayniqsa xush koʻrgan kishilaridan birinchisi Raʼno va ikkinchisi.. Nasim ismli bola edi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon.“

Xush endi! Xayrlashish vaqtida aytiladi; xayr. ◆ Mening bilan birga kelgan Mehribonlar, xush endi! "Bahrom va Gulandom".

Xush qoling Xayrlashish vaqgida ketuvchining qoluvchiga yaxshilik tilab aytadigan iborasi. ◆ Azamat-ʼlar, naʼra sherlar.. Begu xonlar, xush qol endi! "Erali va Sherali".

Xushi yoʻq Xohlamaslik, yoqtirmaslik; xohishi yoʻq. ◆ Dasturxonda holva, novvot, murabbo.. Zargarovning bularga xushi yoʻq.. A. Muxtor, „Boʻronlarda bordek halovat.“

Xushi kelmoq Kayfiyati yaxshi boʻlmoq. ◆ Bundaylar haqida xalqda koʻcha xandon, uy zindon, degan naql bor. Chunki xushi kelganda, undan quvnoq odam yoʻq. J. Abdullaxonov, „Oriyat.“

Xushiga kelsa Xohlasa, yoqtirsa. ◆ Xushingga kelsa — shu, boʻlmasa, bilganingni qil.

Sinonimlari

Yaxshi, yoqimli

Antonimlari

ХУШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Ruscha _ru

xush
хороший; весёлый, радостный, приятный, нравящийся; ◆ uning vaqti xush у него хорошее (весёлое) настроение; он доволен; ◆ koʻnglini xush qilmoq радовать, веселить; ◆ 

• xushim yoʻq 1) у меня нет желания, охоты; ◆ hozir ovqatga xushim yoʻq сейчас я не хочу есть; 2) не люблю, не уважаю; ◆ mening unga xushim yoʻq я его недолюбливаю, он мне не по душе; ◆ koʻngil xushi объект (предмет) вожделения; ◆ xush yoqmoq 1) быть приятным, вызывать приятное ощущение, оказывать приятное действие; действовать успокаивающе; ◆ oftob menga xush yoqyapti на солнце мне приятно; 2) быть приятным, лестным, приходиться по нраву, по душе; ◆ Muhiddin akaga "faqat siz bilasiz" degan gap xush yoqib, iljaydi (А. Ќаћћор, «Ќўшчинор») Мухиддину-ака пришлись подуше слова «только вы один знаете», и он улыбнулся; ◆ xush kelmoq нравиться, быть по душе; ◆ ... Mening oʻzimga shu ishim juda xush keldi, sizlarga ham xush kelar («Равшан») Мне по душе этот мой поступок, быть может и вам он понравится; ◆ bola kitob oʻqishga xushi kelmay, uni varaqlar edi мальчику не хотелось читать книгу, и он (только) перелистывал её; ◆ xush kelibsiz!, xush keldingiz! добро пожаловать! (говорится при встрече и после того, как гости усядутся); ◆ xush koʻrmoq любить, уважать;◆ borshchni xush koʻrmayman я не люблю борщ; ◆ xush koʻrdik! мы рады вам! (говорится после того, как гости усядутся, а также при прощании); ◆ xush qoling!, xush endi! счастливо оставаться!, прощайте!; ◆ xushiga kelmoq 1) вздуматься, заблагорассудиться; захотеть; ◆ u xush iga kelganini qiladi он делает, что ему вздумается; ◆ xushiga kelsa, bir-ikki ogʻiz gapiradi если захочет, скажет два-три слова; 2) быть (приходиться) подуше; устраивать; ◆ xushingga kelsa - shu, boʻlmasa - bilganingni qil! вот так; если это устраивает тебя, пожалуйста, а нет - делай, как знаешь.