yaroqli
Oʻzbekcha (uz)
tahrirlash
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash
ya-roq-li
Aytilishi tahrirlash
Etimologiyasi tahrirlash
YAROQLI ’biror narsaga yoki biror maqsadda ishlatsa boʻladigan’. Tekshiruv natijasi tuprohning damba uchun ya r o h l i ekanini koʻrsatib turibdi (Jonrid Abdullaxonov). Bu sifat asli qadimgi turkiy tilda 'yaroqli boʻl-’, ’biror maqsadga xizmat qil-’ maʼnosini anglatuvchi yara- feʼlining -gʻu sifatdosh qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shakliga -lugʻ qoʻshim-chasini qoʻshib yasalgan (ДС, 239: yaragʻulugʻ), keyinroq uchinchi boʻgʻindagi u unlisi talaffuz qilinmay, oxirgi boʻgʻindagi u unlisi ï unlisiga almashib, yaragʻlïgʻ shakli yuzaga kelgan (ДС, 239); undan keyin ikkinchi boʻgʻindagi gʻ undoshi q undoshiga, q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan, soʻngra soʻz oxiridagi gʻ undoshi talaffuz qilinmay qoʻygan: (yara- + gʻu = ya-ragʻu) + lugʻ = yaragʻulugʻ > yaragʻlïgʻ > yaraqlïgʻ > yärâqli.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash
Maʼnosi tahrirlash
1 Muayyan talablarga javob beradigan, biror narsaga yoki biror maq-sadda ishlatsa boʻladigan; yaraydigan. ◆ Ekish-ga yaroqli yer. Ichishga yaroqli suv. Yaroqli as-bob-uskunalarimiz bor. n ◆ Tekshiruv nati-jasi tuproqning damba uchun yaroqli ekanini koʻrsatib turibdi-yu, lekin u bari bir laboratoriya xulosasi emas-da. J. Abdullaxonov, „Toʻfon“ .
2 Biror ishni qilish qoʻlidan keladigan, bajara oladigan, bajarishga yaraydigan; layoqatli. ◆ Ishga yaroqli kishilar. n ◆ Bibinurgina bu yerdagi oʻzga mehmonlar ora-sida tarjimonlikka yaroqli edi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ . ◆ Yaqinda uni (Erkinni) harbiy komissarlik chaqirib, komissiyadan oʻtkazib-di, vrachlar uni xizmatga yaroqli topishib-di. H. Gʻulom, „Toshkentliklar“ .
Sinonimlari tahrirlash
Antonimlari tahrirlash
ЯРОҚЛИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.