Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yu-pan-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

YUPAN- ’ovun—’, 'taskin top-’. Xolmurod bu odamlar orasida biroz yu p a n d i (Parda Tursun). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’eʼtibor bermay qoʻy-’ maʼnosini anglatgan yuba- feʼliga ’oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi —n qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, IV, 240; Devon, III, 91); keyinchalik b undoshi p undoshiga, oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: yuba- + n = yuban- > yupan- > yupän-. Hozirgi oʻzbek talida yupä- feʼli mustaqil ishlatilmaydi, lekin yupät- feʼli bilan qiyoslaganda -t, -n qoʻshimchalari aniq ajraladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yigʻlashdan toʻxtamoq; ovunmoq (goʻdak haqida). ◆ Bolalik ekan, yangi kiyim daragini eshitib, yupanib qoldim. I. Rahim, Olovkor. ◆ Bir yarim yashar chamasidagi bola goh yigʻlar, goh yupanib, onani emardi. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ .

2 Taskin topmoq; ovunmoq. ◆ Xolmurod bu odamlar orasida bir oz yupandi. P. Tursun, Oʻqituvchi. ◆ Uylanmay yoshi oʻtib ketayotgan oʻgʻlining gohi qizlar haqidagi gaplari Sha-rofat xolaga hamma vaqt sirli bir quvonch bagʻishlar edi. Hozir ham shu fikr bilan yupanib.. oʻz ishlari bilan ovora boʻldi. A. Muxtor, Chinor.

Sinonimlari

Antonimlari

ЮПАНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yupanmoq
1 утешаться; успокаиваться; Xolmurod bu odamlar orasida bir oz yupandi (П. Турсун, «Ўќитувчи») Халмурад (находясь) среди этих людей немного успокоился;
2 униматься (напр. о плачущем ребёнке); bola yupandi ребёнок унялся, ребёнок перестал плакать, ребёнок успокоился.

yupanmoq