Oʻzbekcha (uz)
tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash

-da

Aytilishi tahrirlash

Etimologiyasi tahrirlash

Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash

Maʼnosi tahrirlash

-da I

1 kuch. va so'r. yuk. Gapda ta'kid, kuchaytiruv kabi ma'nolarni ifodalash uchun xizmat qiladi. ◆ -Bola-da, — kampir uzr so'ragan bo'ldi Gazetadan . ◆ Sen ham yuribsan-da polvon nomini olib «Yoshlik» .

2 Gapda so'roq mazmunini kiritadi. ◆ Siz ham borgan ekansiz-da!? Sartarosh bo'lay debsiz-da E.Raimov, „Ajab qishloq“ .

3 "Yana", "tag'in" kabi so'zlar bilan kelganda, ularning ma'nosiga ortiqlik, kuchayish belgisini kiritadi. ◆ Madanizatimizni yanada rivojlantiramiz .

4 birkt. bog'. vazifasida Bosh gap bilan ergash gapni yoki gap bo'laklarini bog'laydi. ◆ Alimardon uning yoniga og'it cho'kdi-da, qoshlarini chimirdi O'.Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Iskandarov bir necha daqiqa unga mahliyo bo'lib turdi-da, o'zini bosib oldi S.Ahmad, „La'li Badaxshon“ . ◆ Eshik g'irch etib ochildi-da, ruxsat so'rab Darveshash kirdi Oybek, „Navoiy“ .

da II o‘rin-payt kelishigi qo'shimchasi qayerda? savoliga javob berib, o'rin va paytni ifodalaydi. ◆ maktabda . ◆ soat birda

Sinonimlari tahrirlash

Antonimlari tahrirlash

Andoza:O'TIL

Tarjimalari tahrirlash

Ruscha ru

-da I
частица
1 ведь, да ведь; же, однако же, всё же; ◆ toʻgʻri-da! да ведь правильно!, правильно же!; ◆ u ashula aytsa ham, sizchalik ayta olmaydi-da он хотя и поёт, но ведь (однако же) не так хорошо, как вы; ◆ kitobni qaytarib bermadi-da 1) он всё же не вернул книгу; 2) не вернул же он книгу;
2 и всё тут; вот оно в чём дело; вот оно как; такое, видишь, дело; ◆ hozir vaqtim yoʻq-da сейчас у меня нет времени, вот в чём дело; ◆ boshqa iloj yoʻq-da выхода-то другого нет;
3 ну, прямо-таки...; ... да и только; ◆ huzur-da, huzur ну, прямо-таки наслаждение;
4 со словом ekan означает надо полагать; значит; ну тогда уж; в таком случае; ◆ bugun bir tomosha qilar ekanmiz-da значит, сегодня погуляем; ◆ siz ham borgan ekansiz-da оказывается и вы ездили!;
5 да, -ка (как усил. частица); ◆ siz aytdingizmi bu kishiga? - Nimani? - Kechagi voqeani-da! вы рассказали ему? - О чём? - Да о вчерашнем происшествии!; ◆ oʻyinini koʻring-da! посмотрите-ка, как он танцует!;
6 при повелительной и желательной формах глагола служит для смягчения приказания, просьбы; ◆ bu ishni oʻzingiz qiling-da endi! сделайте-ка это сами!; ◆ ular ham bir orom olsin-da пусть и они отдохнут немного; ◆ biz ham bir koʻraylik-da давайте-ка и мы посмотрим;
7 употреблятся в роли союза; сочинит. а; и; да; ◆ xatni bukladi-da, kitobning ichiga solib qoʻydi он сложил письмо и вложил его в книгу; ◆ buni mendan eshitdi-da, juda hayron boʻldi он услышал это от меня и весьма удивился; б) присоединит. и; также, то-же; ◆ bu kishi-da imtihon topshirmoqchi и этот человек (этот человек тоже) хочет сдать экзамен; в) противит. но; но даже и; ◆ bu kishi yozish u yoqda tursin, qoʻl qoʻyishni-da bilmaydi этот человек не умеет не только писать, но даже и расписываться; ◆ hech-da! нисколько, ничего подобного!

-da II
окончание местного падежа существительных, отвечает на вопрос где? когда?; ◆ maktabda в школе; ◆ soat beshda в пять часов.