banda

Ispancha (es)

Ot

banda

Portugalcha (pt)

Ot

banda

Italyancha (it)

Ot

banda

Oʻzbekcha (uz)

banda I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ban-da

Etimologiyasi

BANDA Bu ot 'karam boʻl-' maʼnosini anglatadigan tojikcha bastan feʼlining (ТжРС, 51) band hozirgi zamon asosiga (ТжРС, 44) tojikcha -a qoʻshimchasini (ТжРС, 543) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, oʻzbek tilida 'takdiri Ollohning ixtiyoridagi kishi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 78). Bu otdan bandalik mavxum oti yasalgan boʻlib, bu ot bilan 'vafot et-' maʼnosini anglatadigan bandalikni bajo qil- iborasi hosil qilingan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

\f. sj^j — qul, itoatkor; kamina

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 din. Olloh yaratgan, taqdiri uning qoʻlida boʻlgan kishi; Ollohning quli. ◆ Xudoning bandasi. m Tangri oʻz bandalari orasida gʻayratlisini yoqtiradi. "Hadis". ◆ Tangrining birodar bandalari boʻlinglar, oʻrtalaringda hasad, adovat, arazlash boʻl-masin. "Hadis".◆  Bandasi Ollohning irodasidan chiqa olma idi. S. Ahmad, Ufq.

2 s. t. Umuman odam, kishi.◆  Yaxshilikka oʻrgangan bir banda osonlik bilan oʻz yaxshi-ligini qoʻymaydir. A. Qodiriy, Kichik asarlar.◆  Hech vaqt hukmdorlar huzuriga bosh egibborgan banda emasmen. M. Osim, Karvon yoʻllarida.◆  Agar banda sidqidil bilan xudodan soʻrasa, tomchi oʻrniga daryo bagʻishlaydi. Oybek, Nur qidirib.

3 Kimgadir, biror kishiga qaram kishi; fuqaro.

Bandangiz yoki bandalari esk. Maktublarda yoki biror kishiga murojaatda oʻzini kamtar olish, murojaat qilinayotgan shaxsga hurmat bildirish shakli; kamina.◆  -Amirim, — dedi moʻysafid soqolini tutamlab, — bu xokisor bandangizning bir qoshiq qonidan keching. "Oʻzbekiston qoʻriqlari".◆  Dono tadbirni oʻrtaga soldingiz, pirim. Bandangizning fik-richa, Zahiriddin Muhammad Bobur Mirzoni qonuniy podshoh atab, muborak nomlarini xutbaga qoʻshiboʻqitmoq kerak! P. Qodirov, Yulduzli tunlar.

4 koʻchma Biror narsaga butun vujudi bilan berilgan kimsa.◆  Nafs bandasi. Pul bandalari. Jigʻildon bandasi. "Gʻilof bandasi". n -Nafs bandasi.. Birov ishdan kelsa, siz oshdan kelasiz, — dedi Meli polvon jahli chiqib.. P. Tursun, Oʻqituvchi.◆  Fabrikaga in qurgan bir hovuch "pul bandalari" ana shu shior ostida ishlaganlar. Gazetadan.◆  Lekin bir kun emas, bir kun jigʻildon bandasi Abdullayev bilan choʻtalchi Moʻminovlarning chuv tushishi turgan gap. "Mushtum".◆  -Sizning nazarin-gizda, hamma xotinlar latta-putta bandalari, shundaymi, — dedi Kumush Kamoliddinga. T. Jalolov, Oltin qafas.◆  Ozodlik maʼnosi bu emas, yolgʻon! Dollar bandasining soxta soʻzidir. R. Bobojon, Sheʼrlar.

5 koʻchma Oshiq, maftun, shaydo boʻlgan kishi haqida.◆  Qizning choʻlpon koʻzi traklarga oʻt yoqarkan, qora qoʻngʻir sochi taqimigaurib.. turganini koʻrgan har bir yigit unga banda boʻlar ekan. N. Safarov, Katta karvon yoʻlida. ◆ Uch yil boʻldi, muntazirman oʻzingga, Jonim banda yarqillagan koʻzingga. Poʻlkan, Hasan batrak.

</a>Xom sut emgan banda q. emmoq.

banda II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ban-da

Etimologiyasi

\umui. banda — toʻplam, tuda

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Opera va simfonik orkestrga qoʻshimcha cholgʻu ansambli sifatida kiritiluvchi puflama mis sozlar orkestri.◆  Banda ijro vaqtida sahna orqasiga joylashadi. "OʻzME".

banda III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ban-da

Etimologiyasi

ital. banda - toʻda

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Bos-qinchilik, oʻgʻrilik, zoʻravonlik, qotillik bilan shugʻullanuvchi qurollangan toʻda. ◆ Gitler bandalari.. bostirib kirgashyurida, Narzi maktabda oʻqir edi. N. Safarov, Olovli izlar.

Antonimlari

БАНДА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Ot

banda (koʻplik bandalar)

Ruscha _ru

banda
банда, шайка.

banda
1 рел. раб (божий); человек; ◆ xudoning ~si раб божий; ◆ gʻofil ~ раб божий, не знающий, что будет с ним завтра;
2 эпист. ◆  ~ngiz ваш покорнейший слуга, ваш раб;
3 подданный; ◆ 

• qorin ~si раб своего желудка; ◆ gʻilof ~si книжн. человек в футляре (по рассказу Чехова).