baquvvat

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ba-quv-vat

Etimologiyasi

BAQUVVAT Bu sifat asli 'kuch' maʼnosini anglatadigan arabcha quvvat otiga (ARS, 668) 'mavjud' maʼnosini ifodalaydigan tojikcha bo-old qoʻshimchasini (ТжРС, 544) qoʻshib tojik tilida hosil qilingan (ТжРС, 83). Oʻzbek tiliga bo- old qoʻshimchasi tarkibidagi o(â) tovushi a tovushiga almashtirib olingan. Bu sifat oʻzbek tipida 'ortiq darajada kuchli' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 88).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

|ba.. +quvvat

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Kuch-quvvati normal darajadan ortiq, zoʻr jismoniy kuchga ega boʻlgan; kuchga toʻla, kuchli.◆  Baquvvat odam. Baquvvat yigit. Baquvvat ayol. Baquvvat ot. a Mirzaboy jismonan ancha baquvvat edi. "Yoshlik". Togda gavdali, baquv-vatlar kerak boʻladi, deb oʻyladi. Shuhrat, Shinelli yillar.◆  Bu erkak oʻzi suyanib turgan qoyadek dagʻal va baquvvat, quyoshdek issiq va huzurbaxsh edi. "Yoshlik".

Baquvvatmisiz? Hol-ahvol soʻrash, sa-lomlashish, koʻrishishda aytiladi.◆  -Baquvvatmisiz, otajon? -Ashamdulillo. Oybek, Tanlangan asarlar.◆  Oʻzing salomatmisan? Oʻzing baquvvatmisan, Shokir? "Yoshlik". Baquvvat tortmoq Kuchga kirmoq, kuchiga-kuch qoʻshilmoq.◆  Mehnat bshan kishi qarimaidi, yetiladi, baquvvat tortadi. Gazetadan. Baquvvat qilmoq Kuch-quvvat bagʻishlamoq; suyanchiq, tayanch boʻlmoq.◆  ..koʻkragimni isitib, belimni baquvvat qshib turgan xatni-ya! I. Rahim, Chin muhabbat.

2 Organizm biror qismining sogʻlom, boʻliq va kuchga toʻlaligini ifodalaydi. ◆ Baquvvat qoʻllar. Baquvvat tishlar. Baquvvat yelka. Baquvvat panja. Baquvvat soch. yaya◆  Yigit supa oldida toʻxtab, xaltasini qoʻydi, uzun, baquvvat qoʻllarini cholga choʻzdi. Oybek, Tanlangan asarlar.◆  Zargarov baquvvat iyagini asta koʻtarib, kipriklarini pirpiratgancha Ziyodaga tikilib qoldi. A. Muxtor, Asarlar.◆  ..koʻkrak choʻntagidan tarogʻini olib, qunduzday baquvvat sochini taradi. S. Anorboyev, Oqsoy.◆  Yem yegan opiar baquvvat oyoqlarini kerib tashlab, qoʻsh kosshshani erkin sudrab ketdilar. S. Anorboyev, Oqsoy.

3 Pishiq, mustahkam.◆  Baquvvat ip. Baquvvat kursi. Baquvvat panjara. m To-jini amirzoda haramiga olib borishib.. baquvvat kursiga oʻtqazib, qoʻl-oyogʻini unga mahkam bogʻlashdi. Mirmuhsin, Meʼmor. ◆ Dorobbek derazaning baquvvat temir pan-jaralaridan ichkariga moʻraladi. D. Nuriy, Osmon ustuni.◆  Hovlida biruy, bir ayvon, yana bir hujra bor. Eski, ammo ha/iu baquvvat. Oybek, Tanlangan asarlar.

4 Yaxshi oʻsgan, baravj, boʻliq, yoʻgʻon. ◆ Yoʻngʻichqa siznikimi? Yosh ekan hali, juda baquvvat oʻsibdi. Oybek, Tanlangan asarlar.

◆ Gʻoʻzaning hosildor shoxlari baquvvat, yetuk edi. Oybek, O. v. shabadalar.◆  Tolning toʻgʻri oʻsgan baquvvat shoxlari xodacha oʻrnida ish-latiladi. Gazetadan.◆  Ad il, baquvvat qara-gʻaylar koʻzlarni beixtiyor oʻziga tortdi. Oybek, Quyosh qoraymas.

5 Harakatlantiruvchi katta kuchga ega, quvvatli.◆  Baquvvat motor. Baquvvat texnika. Baquvvat traktor.

6 koʻchma Badiiy jihatdan pishiq, maz-munli.◆  Dramatik poemada personajlar nutqi sheʼriy jihatdan baquvvat, afo-rizmga boy, hayajonli, taʼsirli boʻlishi kerak. "OʻTA".◆  Baquvvat sheʼr kerak dastgoh vaznida. Azamat bolgʻaning har zarbi bir sheʼr. A. Muxtor, Asarlar.◆  Teatrning ham asosiy, ham kichik sahnasida bir necha baquvvat spektakllar koʻrsatildi. "OʻTA".

7 Katta boylikka ega boʻlgan, badavlat, davlatmand; tayanchi, suyanchigʻi bor.◆  Tangriqul hoji baquvvat xoʻjalik edi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. -◆  Tagi baquvvatmikin? -Baquvvatki, u yoq-bu yogʻi yoʻq. "Yoshlik".

Beli baquvvat Boy, davlatmand.◆  Eli baquvvatning beli baquvvat. "Qanotli soʻzlar". m◆  Shunday zamonda uning qiziga oʻn besh ming beradigan "beli baquvvat" topi-larmikan? P. Tursun, Oʻqituvchi. Iligi baquvvat Sogʻlom, kuchli, zabardast.◆  Iligi baquvvat ekan! Oybek, O. v. shabadalar. Imoni baquvvat Maʼnaviy, axloqiy jihatdan barkamol; pokiza, halol.◆  Imoningiz doimo baquvvat boʻlsin.. K. Yashin, Hamza.◆  ..gʻazal mulkining sultoni hazrat Alisher Navoiy va bular kabi aziz ulamoyu fuzalolar.. mu-sulmon, imoni baquvvat zotlar boʻlganlar. K. Yashin, Hamza.◆  Baquvvat ekandir tanda imoning. "Yusuf va Ahmad".

Antonimlari

БАҚУВВАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

baquvvat

Ruscha _ru

baquvvat
1 сильный, мощный, крепкий (физически), полный сил; ◆ baquvvat odam сильный человек; ◆ baquvvat chol крепкий старик; ◆ uning iligi baquvvat у него сильные ноги; ◆ baquvvat tortmoq окрепнуть; ◆ baquvvatmisiz? здоровы ли вы? как вы себя чувствуете?;
2 крепкий, прочный; ◆ baquvvat ip крепкая (прочная) нить;
3 сильный, мощный; ◆ baquvvat gʻoʻza toʻpi сильный куст хлопчатника; ◆ baquvvat motor мощный мотор;
4 состоятельный, зажиточный; ◆ oʻziga baquvvat odam зажиточный, крепкий (в хозяйственном отношении) человек; ◆ uning beli baquvvat (букв. у него крепкая поясница) он богатый человек (толстосум).