boʻrtmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

boʻrt-moq

Etimologiyasi

BOʻRT- ’koʻkara boshla-’; 'koʻtarila boshla-’. Kur— taklar b oʻ r t i b q o l i b d i. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’shish-’ maʼnosini anglatgan bör-feʼliga —(ü)t orttirma qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, II, 225); keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (КРС, 153); oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: bör-+ üt = börüt- > bört- > bort-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Amal olmoq; koʻkara boshlamoq; unmoq.◆  Bahor.. oʻriklar oppoq gulladi, olcha novdalari munchoq-munchoq boʻrtdi. Mirmuhsin, Hikoyalar va qissalar.◆  Qor ketdi va zaminda Boʻrtdi ilk giyoh. "Yoshlik".

2 Koʻtarilib chiqmoq, turtib chiqib turmoq.◆  Sobir akaning.. chakka tomirlari boʻrtib chiqqan, koʻzlari ichga botgan. J. Sha-ripov, Xorazm.◆  U umr boʻyi koʻksini berkit-magan, anordek qizgʻish koʻksidagi suyaklar boʻrtib chiqib turardi. Mirmuhsin, Umid. ◆ ..boʻyi choʻzilib, koʻkraklari boʻrtib chiqqan goʻzal qiz. Mirmuhsin, Meʼmor.◆  Bu tor, ta-rang kiyimda uning kelishgan qomati yanada boʻrtib turardi. S. Siyoyev, Otliqayol.◆  Yongʻoq-ning yuzaga boʻrtib chiqqan yoʻgʻon ildizi ustida ikki yosh oʻtiribdi. "Yoshlik".

3 Qizarib shishinqiramoq, andak shish-moq.◆  Saltanatxon koʻchaga chiqqanda, ikki yuzi qizarib, boʻrtib turardi. "Mushtum". ◆ Marziya xola issiqdan yuzlari boʻrtib ketgan nevarasini bagʻriga bosdi. S. Zunnunova, Goʻ-dak hidi.

4 koʻchma Yorqin koʻrinmoq, namoyon boʻlmoq; uygʻonmoq.◆  Bunda qarindoshchilik muno-sabatining davr yoʻrigʻiga xos tovlanishlari boʻrtib turadi. "OʻTA".◆  Choʻkkalab ichaman hovuch-hovuch suv, Dillarda yashamoq ishqi boʻrtadi. Gazetadan.

Antonimlari

БЎРТМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Feʼl

boʻrtmoq

Ruscha _ru

boʻrtmoq
1 припухать, набухать; вздуваться, вспучиваться; boʻrtib chiqmoq набухать или вздуваться (напр. о почках растений, жилах на шее);
2 сильно выдаваться или выступать; yonoqlari boʻrtib chiqqan yuz скуластое лицо;
3 появляться, вскочить (о прыще);
4 сильно покраснеть; воспаляться.