changal

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chan-gal

Etimologiyasi

CHANGAL I ПРСda [chängal] oti keltirilib, 'tirnoq', 'nanshaxa', 'vilka' kabi maʼnolarni, [changul] oti keltirilib, 'tirnoq' maʼnosini anglatishi (167), ТжРСda changol oti keltirilib, 'tirnoq', 'panja', 'ombir' maʼnolarini anglatishi (437) aytilgan. Qiyoslashdan ayonki, bu ot chang III otidan (q.) -al, -ul qismlari bilan yasalgan, lekin ТжРСda bunday qoʻshimcha keltirilmagan (ТжРС, 542, 543). Oʻzbek tiliga bu ot ikkinchi boʻginidagi o (â) tovushini a tovushiga almashtirib olingan. Oʻzbek tilida 'panja', 'besh barmoqning kaftga bukilgan holati' maʼnolarini anglatadi (OʻTIL, II, 353). Bu otdan oʻzbek tilida changalla- feʼli yasalgan. CHANGAL II Bu ot changal I otini kishi aʼzosidan oʻsimlikka oʻxshashlik asosida koʻchirish yoʻli bilan yuzaga kelgan boʻlib, 'butalari bir-biriga qoʻshilib oʻsadigan tikanli oʻsimlik' maʼnosini anglatadi (OʻTIL,N, 353).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I [f. - panja,

tirnokdar; ilgak; panshaxa] 1 Panja, chang. ◆ Burgut changali. Ayiq changali. n ◆ Birdan Posh-sha xola changalini yozib, Yigitaliga qaradi. D. Nuriy, „Osmon ustuni“ .

2 koʻchma Iskanja. ◆ U dadasini hech qachon bunchalik gʻam va iztirob changalida koʻrmagan edi. "Sharq yulduzi" .

3 Siqimga sigʻarli narsa, bir siqim. Yogʻochga qistirib qoʻyilgan isiriqdan bir changa'/1' solib chiqdi. Sh. Xolmirzayev, Ogʻir tosh koʻchsa.

Pul boʻlsa, changalda shoʻrva q. shoʻrva. Changal solmoq I) ayn. chang solmoq 1. ◆ Lekin Toʻravoy [dushman oʻqiga] burgutdek chap berdi va bir sakrab, uning boʻgʻziga changal soldi. N. Safarov, Olovli izlar; 2) ayn. chang sol-moq 2. ◆ Ha, leytenant, urush hammaning bax-tiga changal soldi. H. Gʻulom, „Toshkentlik-lar“ . Oʻlim changali Oʻlim xavfi, oʻlim iskan-jasi. ◆ Meni oʻlim changalidan sugʻurib olgan ofitserning kim ekanligini soʻrab bilib olmaganligim uchun oʻzimni kechira olmayman. N. Safarov, Olovli izlar

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chan-gal

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II [f. - oʻrmon, daraxt-

zor] 1 Tikanli butalar, oʻsimliklar. ◆ Yantoq yogʻ oʻrnini bosmas, Changal — bogʻ. Maqol . m ◆ Ular chapga burilib, oʻt bosgan katta ariq-dan yigirma-oʻttiz qadam yurgach, toʻp-toʻp changal boshlandi. O. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ .

2 ayn. changalzor. ◆ [Yoʻlbars] Mangu qochar, qochar togʻlardan, Oʻrmonlardan, changal, toʻ-qaydan. Sh. Rahmon .

Antonimlari

ЧАНГАЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

changal (koʻplik changallar)

Tillar

• Turkcha: pençe

Ruscha _ru

changal I
1 прям. и перен. когти; лапа, лапы; ◆ krizis ~i когти (тиски) кризиса; ◆ ~ solmoq 1) схватить, вцепиться (когтями или всей пятернёй); 2) перен. наложить лапы (на что-л.); ◆ ~iga tushmoq попасть в лапы (к кому-л.);
2 горсть; ◆ bir ~ tuproq горсть глины (земли).

changal II
колючие кустарники, заросли колючих кустарников.