Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

che-kin-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

CHEKIN— 'tisaril-', ' orqaga tomon harakatlan-'. Xotin noz bilan ch ye k i n d i (Sayid Ahmad). Bu soʻz asli chek— feʼlining 'orqaga tort-' maʼnosidan 'oʻzlik' maʼnosini ifodalovchi —(i)n qoʻshimchasi bilan hosil qilingan: chek— + in = chekin-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Orqaga tisarilmoq, tis-lanmoq. ◆ Direktor rangi oʻchib, sal orqaga chekindi. "Sharq yulduzi" . ◆ Oʻsar buxgalter, tumshugʻini ari uyasiga tiqib olgan ayiqday, ortiga chekindi. A. Koʻchimov, „Xalqa“ . ◆ Xotin noz bilan chekindi. S. Ahmad, „Hukm“ .

2 harb. Dushman hujumi natijasida ilgarigi pozitsiyalarni tashlab, orqaga ketishga majbur boʻlmoq, orqaga jilmoq. ◆ Dushman tepadan jang bilan chekinarkan, muallim yana hammadan oldinda oʻtga kirib ketdi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Asirni dar-hol soʻroqqa tutdik. U chekinish vaqtida qurshovda qolgan artilleriyachilardan ekan. N. Safarov, „Olovli izlar“ .

3 koʻchma Qaytmoq, voz kechmoq. ◆ Oyqiz ham oʻz fikridan aslo chekinmay, qatʼiy tura-verdi. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ .

4 koʻchma Oʻtmoq, tugamoq. ◆ Qishning soʻnggi kunlari asta-sekin chekinmoqda edi. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ .

5 koʻchma Yoʻqolmoq, yoʻq boʻlmoq. ◆ Orqaga chekinar nim qorongʻilik. X. Davron . ◆ Oyning xira yogʻdusi chekindi. "Yoshlik" .

6 koʻchma Chetga chiqmoq. ◆ Qoidadan chekinmoq.

Sinonimlari

Antonimlari

ЧЕКИНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chekinmoq
1 прям. и перен. отступать, отходить; ◆ oʻz pozitsiyalaridan ~ отходить от своих позиций; dushman chekindi враг отступил; oʻz fikridan chekinmay turmoq не отказываться от своего мнения; придерживаться своего мнения;
2 заканчиваться, пропадать; расступаться; ◆ qishning soʻnggi kunlari ~da edi заканчивались последние дни зимы; Tong qorongʻisi chekinib, atrof yorisha boshladi (Ѓ. Ѓулом, «Машъал») Рассветная тьма расступилась, кругом начало светать.

chekinmoq