dim

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dim

Etimologiyasi

DIM 'shamol iuqligidan nafas qaytaradigan da — rajada issiq holat’. Havo shu hadar issih, d i m e d i k i, ertalab oʻrilgan pichan kechgacha shahirlab hurib holdi (Sunnatilla Anorboyev). Bu soʻz asli ’so— kin’, ’tinch’ maʼnosini anglatgan tïm sifatidan (ЭСТЯ, III, 340) oʻsib chiqqan: ’tinch’ -> ’tinch issiq holat’ -+ ’shamolsiz issiq holat’ -+ ’dim havo’. Keyinchalik bu soʻz boshlanishidagi t undoshi d undoshiga almashgan (КРС, 205); oʻzbek tilida ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: tïm > dïm > dim.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I 1 Shamolsiz, shabadasiz va na-fasni qaytaradigan darajada issiq. ◆ Havo shu qadar issiq, dim ediki, ertalab oʻrilgan pichan kechgacha shaqirlab qurib qoldi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Jazirama issiqdan hammayoq dim boʻlib ketgan. N. Safarov, „Olovli izlar“ .

2 Havosi yetishmaydigan, havosi buzil-gan; ogʻir, boʻgʻiq. ◆ Oʻtov dim boʻlgani uchun Yusufjon ancha vaqtgacha uxlay olmaydi. T. Obidov, „Yusufjon qiziq“ . ◆ Hammomdagiday gup etib, yuzimga dim havo urildi. H. Nazir, „Yonar daryo“ . ◆ Dim xonada qasqonga tushgandek aʼzoyi badanimdan ter quyiladi. "Guldasta" .

3 Ichi havo bilan toʻlib qolgan, ichiga havo yigʻilgan. ◆ Oshnam, toshdek ogʻir, puf-langan meshdek dimsan. Bir kun paqqa yorilib, oʻligingga ega boʻlmasalar, shu. A. Qodiriy, „Obid ketmon“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dim

Etimologiyasi

II 1 ayn. jim. ◆ Pismiq dim oʻtirar. Maqol . m Mullaroʻzi Mulladoʻstga:

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Dim! Ogʻzingizni parishon qilmay, sabr qilib tursangiz, shu hafta ichida boʻladi-qoladi. Hamza, „Maysaraning ishi“ . ◆ Shuncha shovqin bartaraf boʻlib, dim boʻldi. Usmon baxshi Mamat oʻgʻli, „Boʻtakoʻz“ .

2 Ovoz chiqarmay, gapirmay jim oʻtirish oʻyini. ◆ Dim oʻynamoq. yash \Ummatali] Ishga shoʻngʻib, hamma bilan dim oʻynaydi. Shuhrat, „Jannat qidirganlar“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dim

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

III shv. 1 Sira, aslo. ◆ Ichkari kir, yota bergin joyingga, Dim ularga qaray koʻrma, chirogʻim. "Ravshan" . ◆ Podshosin ushlab olinglar, Bejoy xoʻrliklar koʻrsatib, Dim indamasday qilinglar. "Gulnorpari" .

2 shv. ayn juda, juda ham. ◆ -Avaz ogʻa, sizga dim jabr boʻldi, — dedi [Sheroziy/. J. Sha-ripov, „Xorazm“ . ◆ Azizim, Sizni dim sogʻindim.. tushlarimda koʻrib chiqaman. J. Sharipov, „Xorazm“ .

3 shv. Hech ham, hech bir, tamoman, umuman. ◆ Molining dim soni yoʻq.. qirq yigit aslo sarishta qilolmaydi. E. Jumanbulbul oʻgʻli, „Bulbul taronalari“ . ◆ -Men sendan juda qoʻr-qardim, Oydonajon, senda or-nomus, uyat, sharm-hayo degan soʻz dim yoʻq ekan, — dedi Sedana. "Xushkeldi" .

Antonimlari

ДИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

dim I
1 душный, тяжёлый, спёртый, // душно; ◆ ~ uy душная комната; ◆ hammom ~ в бане душно, в бане духота; ◆ havo ~ boʻldi стало душно;
2 накаченный.

dim II
1 безмолвный; // безмолвно; ◆ ~ bulmoq молчать; ◆ ~ boʻlib qolmoq замолчать; ◆ ~ uynamoq играть в молчанку;
◆ 2: ~! тихо!; ни слова!, ни звука!

dim III
обл. совсем, совершенно, вовсе; Dim ularga qaray koʻrma, chirogʻim («Равшан») Совсем не смотри на них, голубчик мой.

Inglizcha (en)

Sifat

dim

• nursiz