doʻng

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

doʻng

Etimologiyasi

DOʻŊ ’tepa’,’umumiy sathdan yuqoriga koʻtarilgan yer’. U doʻngning ustiga chiqib, atrofga sin— chiklab qaradi. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli töŋ tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 280), eski oʻzbek tilida soʻz bosh — lanishidagi t undoshi d undoshiga almashgan (КРС, 199); hozirgi oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: töŋ > döŋ > doŋ.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ot Yerning yoki biror narsaning birmuncha baland koʻtarilgan joyi; tepalik. ◆ Oʻgʻri — tun oshguncha, Boʻri — doʻng oshguncha.

Maqol. n ◆ U doʻngga, bu doʻngga chiqib qaradi, ukasining qaysi tarafga qarab ketganini bilmadi. "Qunduz bilan Yulduz" .

2 sft. Boʻrtib chiqqan, koʻtarilgan, doʻm-paygan, qappaygan. ◆ Doʻng yer. Doʻng joy. Doʻng peshona. Doʻng qishloq. Qoʻchqor boʻlar qoʻzining peshonasi doʻng boʻlar. Maqol . ■■ ◆ Doʻng yerga oʻtirib, odatdagidek yana daryoga tikildi. Mirmuhsin, „Temur Malik“ . ◆ Doʻng peshona-sining pastki qirrasi ikkita yovvoyi baroq qosh bilan tamom boʻlardi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

Doʻng olmoq Engashtirib, dumbasiga tizza bilan tepmoq (turli oʻyinlarda).

Antonimlari

ДЎНГ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

doʻng
бугорок, холмик; кочка; // выпуклый; ◆ ~ yer холмик, бугорок; ◆ ~ peshanali крутолобый; с выпуклым лбом; * ◆ ~ olmoq давать пинка.