dong

Oʻzbekcha (uz)

dong I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dong

Etimologiyasi

DOŊ ’dovruq’. Yolg'iz otning changi chiqmas, changi chiqsa ham, d o n g i chiqmas (Maqol). Bu ot qadimgi turkiy tildagi kuchli tovushni ifodalovchi daŋ soʻzi — ning (Devon, III, 369) maʼno taraqqiyoti natijasida yuzaga kelgan: 'kuchli tovush’ -+ ’ovoza’ -+ 'dovruq’; oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: daŋ > dâŋ.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

(3-sh. birl. dongʻi) Shon-shuhrat, dovruq, mashhurlik. Yolgʻiz otning changi chiqmas, changi chiqsaham, donsh chiqmas. Maqol. ◆ Johillikdan jon chiqar, Qobillikdan dong chiqar. Maqol . n ◆ Gulraʼnoning boʻyi yetib, dongʻi butun qishloqqa tarqaldi. O. Yoqubov, „Ota izidan“ . ◆ Oltin kuzimiz oʻzining saxovati bilan olamga dong taratgan. Gazetadan .

dong II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dong

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

dong qotib uxlamoq yoki dong qotmoq Juda qattiq uxlamoq. ◆ Yoʻl azobi xuwia toliqtirgan ekan, dong qotibuxlab yotsa, oʻgʻli kiribuygʻotibdi. H. Nazir, „Oʻtlar tutashganda“ . ◆ Boshi yostiqqa tegishi bilan dong qotib uxlab qoldi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Nozima yostiqni ushla-gancha dong qotdi. "Yoshlik" . Dong qotib qolmoq Hayrat yoki qoʻrquvdan es-hushi qochib, ser-rayib qolmoq. ◆ Munisxon nima qilishini bilmay, dong qotib qoldi. A. Qahhor, „Sarob“ . ◆ Temur Malik bu gaplarni eshitgach, dong qotib qoldi. Mirmuhsin, „Temur Malik“ .

dong III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dong

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Vyetnam Sotsialistik Res-publikasining pul birligi.

Antonimlari

ДОНГ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

dong I
слава, известность; популярность; ◆ ~ chiqarmoq прославляться, становиться известным; популярным; греметь; ◆ ~i butun olamga ketdi он прославился на весь мир, стал всемирно известным; ◆ yolgʻiz otning changi chiqmas, changa chiqsa ham, ~i chiqmas посл. (букв. один конь пыли не поднимет, но если даже и поднимет, то славы не добудет) один в поле не воин.

dong II:
◆ ~ qotib qolmoq прийти в крайнее изумление; остолбенеть, оторопеть от изумления; ◆ ~ qotib uxlamoq крепко спать; спать непробудным сном.