erimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

e-ri-moq

Etimologiyasi

ERI- ’suyuq holatga oʻt-’. Kecha yohhan hor e r i b, koʻchalar shilta boʻldi. Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi ’suyuq holatga oʻt-' maʼnosini anglatgan er- feʼlidan kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -i qoʻshimchasi bi-lan hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 290): er- + i = eri-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Issiq taʼsiri natijasida qattiqligini yoʻqotmoq, suyuq holga oʻtmoq; yumshamoq. ◆ Erigan poʻlat. Erigan choʻyan. Eri-gan sariyogʻ. n ◆ Yerlar erib, hamma yoq shilt-shilt loy, qoʻrgʻon kunguralaridagi qirov-lar bugʻga aylanib, koʻkka koʻtarilmoqda edilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 koʻchma Jismonan boʻshashgan, "erigan" holatga tushmoq. ◆ Yoʻl tortib — charchab ke-layotgan odam emasmi, soyada erib, koʻzi uyquga borib, uxlab qoldi. "Yodgor" . ◆ Tegir-monchi, goʻyo erib ketganday, boshini quyi soldi. Oybek, „O“ . v. shabadalar. ◆ Uning butun vujudi eriganday boʻldi; koʻkragining alla-qayeridan shuv etib koʻtarilgan bir nima tomogʻida lip-lip etdi-yu, koʻziga yosh oldi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

3 Issiqlik yoki boshqa taʼsir natijasida parchalanib yoʻq boʻlmoq, boshqa jismga aylanmoq. ◆ Mavjlarga oq kapalak-lardek qoʻnayotgan qor uchqunlari shu ondayoq jimjit eriydi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Al-laqayerda qargʻa qorlar erib ketganidan zorlanib qagʻillaydi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ Tuz edikki, erib ketamizmi ? — Erib-ku ketmaymiz.. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Hah shumtakalar, ogʻizlaringda erib ketadigan suzma qurutni bersam, ol-maysizlar, shu tosh qurutni talashasiz-lar. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 /suchma Parchalanib yoʻqqa aylanmoq; yoʻq boʻlmoq. ◆ Suluv esini yigʻib qarasa, Erimbet joyida erib ketganday gʻoyib boʻlibdi, hech qayerda yoʻq. A. Muxtor, „Qoraqalpoq qissasi“ . ◆ Agar yigit-qizni haqiqiy sevgi bir-biriga bogʻlasa, uni hech qanday kuch uzolmaydi, oshsh-da yuz beradigan baʼzi bir kelishmovchilik-lar, xafaliklar ham sevgi-muhabbat haro-ratida erib ketaveradi. A. Eshonqulov, „Oila baxti haqida“ .

5 koʻchma Ruhan iliqlik, yoqimlilik his-si uygʻonmoq, xush yoqmoq; shunday holatga tushmoq. ◆ Yaxshi gaplarni tinglab, erib oʻtir-gan Nuqra aeeaii yalt etib Jiii Karimovich-ga qaradi. Mirmuhsin, „Nuqra“ . ◆ Bola kam-pirning soʻzlarini tushunmasa ham, uning issiq onsiik mehridan eridi-da, quvonchidan sakrab oʻrnidan turib, kampirni quchoqlab oldi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

6 Moyillik, mehr, himmat \issi oʻy-gʻonmoq; mehri tovlanmoq. ◆ Hozir boʻling, oʻr-toq yefreytor, goʻzal qizlar ham anoyi emas, salgina gapga erib ketavermaydi. 3. Fat-xullin, „Soʻnmas yulduz“ .

7 koʻchma s.t. Xarid qilingan narsa, yan-gilik, muvaffaqiyat va sh.k. uchun ziyofat qilib bermoq; siylamoq, yuvmoq. ◆ Nimaga bu yerda turibmiz? Oshxonaga olib kirib, bir eriyin endi sanga, jonginam! J. Abdulla-xonov, „Toʻfon“ . ◆ -Yarimta emas, oʻnta yarimta-ga eriyman! — kapitan shunday dedi-da.. qoʻlidan xatni yulib oldi. O. Yoqubov, Iz-layman. ◆ ..bugun sal erisangiz boʻlardi, oxirgi oyda oʻqigan leksiyalaringizga 4,5 ming soʻm yozibqoʻydim. "Mushtum" .

Antonimlari

ЭРИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Feʼl

erimoq erimoq

Ruscha _ru

erimoq
1 таять; sham eriyotir свеча тает; qor erib ketdi снег растаял;
2 плавиться, расплавляться; temir 1528° da eriydi железо плавится при температуре 1528°;
3 растворяться (в чем-л.); suvda erimaydigan boʻyoq краска не растворяющаяся в воде;
4 перен. умиляться, расчувствоваться, растаять;
5 перен. разг. таять (от удовольствия);
6 разг. ставить магарыч.