feʼl

Oʻzbekcha (uz)

feʼl I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

feʼl

Etimologiyasi

\a. Jjls — harakat, taʼsir koʻr-satish; ish, amal

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Kishi xarakterini tash-kil etuvchi ruhiy xususiyatlar va undan yuza-ga keluvchi xatti-harakatlar majmui; xulq, xarakter, xulq-atvor. Har kim feʼliga yara-sha olar. Maqol. n -Bu oyimchaning feʼli-ni bilasiz-ku! — dedi Mastura koʻziga yosh olib. E. Aʼzamov, Javob. Zaynabning shu feʼli balogʻatga yetib, erga tekkandan keyin ham oʻzgarmadi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

2 Insonning maʼlum paytdagi ruhiy holati, kayfiyati, avzoyi. Feʼli buzilmoq. Feʼli aynimoq. Feʼli ozmoq. shsh Shunday feʼli buzildiki, xudodan ham xafa boʻlib ketdi. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. Biroq raisning feʼli birdaniga aynib qoldi. S. Zunnunova, Olov.

It feʼl, itfeʼl Yomon xulqli, yaramas. Samovarchining "it feʼl" ekanini payqagan boʻlsa ham, noiloj uning oldiga bordi. Oybek, Tanlangan asarlar. -It fei, badbaxt! qoshu qovogʻingdan naq qor yogʻadi.. Oybek, Tanlangan asarlar. Feʼli aynamoq koʻchma Oʻzgarmoq, yomonlashmoq (ob-havo haqida). Shamol esib, havoning feʼli aynib birpas-da.. Gʻayratiy, Tanlangan asarlar. Goho ku-lib, osmon hammani xursand qiladi, goho birdan feʼli aynib, dehqon dilini siyoh qi-ladi. N. Safarov, Olovli izlar. Feʼli keng Bor narsani birov bilan baham koʻradigan, birovdan ayamaydigan, saxiy. Tegirmonda tu-gʻilgan sichqonning feʼli keng. Maqol. Oʻlgan-da goʻring keng boʻlsin, tiriklikda — feʼling. Maqol. n Temirchining uyi mop boʻlsa ham, feʼli keng edi. Sh. Rashidov, Qudratli toʻl-qin. Ey, feʼli keng qishloq oʻgʻli, kushayin seni! A. Sher, Qadimgi kuy. Feʼli tez q. tez

5. -Xotining, bunaqa feʼli tez ekan, [bola-huJ olib ketmagani ham durust. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. Feʼli tor Haddan tashqari ziqna, xasis. Dadim oʻtgan zamon-da, Kattaqoʻrgʻon tomonda, Bir ochkoʻz boy bor edi, Feʼli juda tor edi. Uygʻun. -Ular-da pul boʻladi, bilaman. Lekin ayollarning feʼsh tor. Oybek, Tanlangan asarlar. Feʼli qaytmoq ayn. toʻnini teskari kiymoq q.

toʻn. Yo tavba, yo tavba! Muncha feʼling qayt-masa, qizim? N. Safarov, Tanlangan asarlar.

3 koʻchma Odat, xulq, qiliq; ish, xatti-harakat. Yolgʻonchilik shunday bir shum feʼl-dirki, imonga, rizqqa, umrga, eʼtibor va obroʻga ziyoni bordur. Hamza, Tanlangan asarlar. Doyil qoldim endi qilgan feʼlingga, Oʻgʻil koʻrgin, qoʻlin solsin boʻyningga. "Erali va Sherali". Hali ham tavba qil qilgan feʼshngga, Toʻxta, oyim, yetolmaysan elingga. "Murodxon".

Xush feʼl q. xushfeʼl. [Oʻroz] Mirza-karimboyga qarol boʻlib yollangan, ket-boshi kir, uvada boʻlishiga qaramay, chiroyli, xush feʼl, yoqimtoy yigit edi. Oybek, Tanlangan asarlar.

feʼl II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

feʼl

Etimologiyasi

a. Jjls — ish, harakat

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

pish. Ha-rakat, shuningdek, holat va hodisani bil-diradigan soʻzlar turkumi va shu turkumga oid har bir soʻz. Feʼl zamonlari. Kelasi zamon feʼli. Oʻtgan zamon feʼli. Oʻtimli feʼl. Oʻtimsiz feʼl.

Antonimlari

ФЕЪЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ism

feʼl

Tillar

• Inglizcha: verb
• Fincha: verbi
• Portugalcha: verbo
• Turkcha: eylem, fiil

Ruscha _ru

feʼl I
1 нрав, характер, натура; ◆ ~i buzuq odam человек скверного нрава, характера; человек с плохим характером; ◆ bu otning ~i yomon эта лошадь норовистая, эта лошадь с норовом; ◆ itning ~i egasiga maʼlum посл. нрав собаки известен её хозяину;
2 настроение, душевное состояние; ◆ ~i aynidi 1) он расстроился; он огорчился; 2) он рассердился; 3) он изменился (внутренне), он стал чёрствым (по характеру); ◆ ~i aynib turibdi он расстроен, у него испорчено настроение; ◆ 

• ~i tor прижимистый, скупой, жадный; ◆ ~i keng щедрый, великодушный; ◆ ~i tez вспыльчивый, легко раздражающийся; нервный; ◆ ~i qaytdi он разочаровался; ◆ undan ~im qaytdi я разочаровался в нём.
  

feʼl II
грам. глагол; ◆ oʻtimli ~ переходный глагол; ◆ oʻtimsiz ~ непереходный глагол; ◆ hozirgi zamon ~i глагол в настоящем времени; ◆ oʻzlik ~i возвратный глагол; ◆ buyruq ~i повелительное наклонение глагола, глагол в повелительной форме.