feʼl

I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

feʼl

Etimologiyasi

arab. – harakat, taʼsir koʻrsatish; ish, amal;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Kishi xarakterini tashkil etuvchi ruhiy xususiyatlar va undan yuzaga keluvchi xatti-harakatlar majmui; xulq, xarakter, xulq-atvor. ◆  Har kim feʼliga yarasha olar. Maqol. ◆  Bu oyimchaning feʼlini bilasiz-ku! — dedi Mastura koʻziga yosh olib. E. AʼzamovJavob. ◆  Zaynabning shu feʼli balogʻatga yetib, erga tekkandan keyin ham oʻzgarmadi. A. QodiriyOʻtgan kunlar.

2. Insonning maʼlum paytdagi ruhiy holati, kayfiyati, avzoyi. ◆  Feʼli buzilmoq. Feʼli aynimoq. Feʼli ozmoq. ◆ Shunday feʼli buzildiki, xudodan ham xafa boʻlib ketdi. M. IsmoiliyFargʻona t. o. ◆  Biroq raisning feʼli birdaniga aynib qoldi. S. ZunnunovaOlov

It feʼl Yomon xulqli, yaramas. ◆ Samovarchining it feʼl ekanini payqagan boʻlsa ham, noiloj uning oldiga bordi. OybekTanlangan asarlar. ◆  It fe'lli, badbaxt! qoshu qovogʻingdan naq qor yogʻadi.. OybekTanlangan asarlar.

Feʼli aynamoq koʻchma Oʻzgarmoq, yomonlashmoq (ob-havo haqida). ◆  Shamol esib, havoning feʼli aynib birpasda.. GʻayratiyTanlangan asarlar. ◆ Goho kulib, osmon hammani xursand qiladi, goho birdan feʼli aynib, dehqon dilini siyoh qiladi. N. SafarovOlovli izlar.

Feʼli keng Bor narsani birov bilan baham koʻradigan, birovdan ayamaydigan, saxiy. ◆ Tegirmonda tugʻilgan sichqonning feʼli keng. Maqol. ◆ Oʻlganda goʻring keng boʻlsin, tiriklikda — feʼling. Maqol. ◆ Temirchining uyi tor boʻlsa ham, feʼli keng edi. Sh. RashidovQudratli toʻlqin. ◆ Ey, feʼli keng qishloq oʻgʻli, kushayin seni! A. SherQadimgi kuy.

Feʼli tez q. tez 5. ◆ Xotining, bunaqa feʼli tez ekan, [bolani] olib ketmagani ham durust. A. QahhorQoʻshchinor chiroqlari.

Feʼli tor Haddan tashqari ziqna, xasis. ◆ Qadim oʻtgan zamonda, Kattaqoʻrgʻon tomonda, Bir ochkoʻz boy bor edi, Feʼli juda tor edi. Uygʻun ◆ Ularda pul boʻladi, bilaman. Lekin ayollarning feʼli tor. OybekTanlangan asarlar.

Feʼli qaytmoq ayn. toʻnini teskari kiymoq q. toʻn. ◆ Yo tavba, yo tavba! Muncha feʼling qaytmasa, qizim? N. SafarovTanlangan asarlar.

6. koʻchma Odat, xulq, qiliq; ish, xatti-harakat. ◆ Yolgʻonchilik shunday bir shum feʼldirki, imonga, rizqqa, umrga, eʼtibor va obroʻga ziyoni bordur. HamzaTanlangan asarlar. ◆ Qoyil qoldim endi qilgan feʼlingga, Oʻgʻil koʻrgin, qoʻlin solsin boʻyningga. Erali va Sherali ◆ Hali ham tavba qil qilgan feʼlingga, Toʻxta, oyim, yetolmaysan elingga. Murodxon

Xush feʼl q. xushfeʼl. ◆ [Oʻroz] Mirzakarimboyga qarol boʻlib yollangan, ket-boshi kir, uvada boʻlishiga qaramay, chiroyli, xush feʼl, yoqimtoy yigit edi. OybekTanlangan asarlar.

II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

feʼl

Etimologiyasi

arab. – ish, harakat;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

tlsh. Harakat, shuningdek, holat va hodisani bildiradigan soʻzlar turkumi va shu turkumga oid har bir soʻz. ◆ Feʼl zamonlari. Kelasi zamon feʼli. Oʻtgan zamon feʼli. Oʻtimli feʼl. Oʻtimsiz feʼl.

Antonimlari

ФЕЪЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ism

feʼl

Tillar

• Inglizcha: verb
• Fincha: verbi
• Portugalcha: verbo
• Turkcha: eylem, fiil

Ruscha _ru

feʼl I
1 нрав, характер, натура; ◆ ~i buzuq odam человек скверного нрава, характера; человек с плохим характером; ◆ bu otning ~i yomon эта лошадь норовистая, эта лошадь с норовом; ◆ itning ~i egasiga maʼlum посл. нрав собаки известен её хозяину;
2 настроение, душевное состояние; ◆ ~i aynidi 1) он расстроился; он огорчился; 2) он рассердился; 3) он изменился (внутренне), он стал чёрствым (по характеру); ◆ ~i aynib turibdi он расстроен, у него испорчено настроение; ◆ 

• ~i tor прижимистый, скупой, жадный; ◆ ~i keng щедрый, великодушный; ◆ ~i tez вспыльчивый, легко раздражающийся; нервный; ◆ ~i qaytdi он разочаровался; ◆ undan ~im qaytdi я разочаровался в нём.
  

feʼl II
грам. глагол; ◆ oʻtimli ~ переходный глагол; ◆ oʻtimsiz ~ непереходный глагол; ◆ hozirgi zamon ~i глагол в настоящем времени; ◆ oʻzlik ~i возвратный глагол; ◆ buyruq ~i повелительное наклонение глагола, глагол в повелительной форме.