gardan

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gar-dan

Etimologiyasi

GARDAN Bu ot asli 'yon tomonga aylan-' maʼnosini anglatadigan tojikcha garonidan feʼlining gardon hozirgi zamon asosiga teng boʻlib (ТжРС, 99). birinchi boʻgʻindagi a tovushi taʼsirida ikkinchi boʻgʻshzdagi o tovushi a tovushiga almashgan deyish mumkin. OʻKAAQLda bu ot 'boʻyin' maʼnosini anglatishi aytilgan (69); OʻTILda (I, 169) bu otning maʼnosi 'boʻyinning orqa qismi' deb izohlangani oʻrinli emas.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

|f. — boʻyin

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Gavdaning bosh bilan yelka orasidagi qismi; boʻyin; boʻyinning orqa qismi. ◆ Polvonoʻrnidan turdi, nima qilishni bilmay, goh peshonasini uqalar, goh gardanini qashir edi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ . Sochlari chakkasi va garda-nigacha tushgan, yelkasiga fotoapparat ilgan yoshgina novcha sariq yigitcha hammaga bir-bir jilmayib turardi. H. Nazir, Soʻnmas chaqmoqlar.

Gardaniga olmoq 1) oʻz ustiga olmoq, zimmasiga olmoq. Ishning ogʻirini oʻz gar-danimga olaman: puli, oziq-ovqat, asbob-uskunasi, ulovi mendan; mehnat — xalqdan. M. Ismoiliy, Fargʻona t.o.; 2) iqror boʻlmoq, tan olmoq, boʻyniga olmoq. Gardaniga yuklamoq (yoki qoʻymoq) Zimmasiga yuklamoq, topshirmoq. ◆ Direktor bu ishni uning gardaniga yukladi. Paxtachilikdagi eng ogʻir ishlar mashinalar gardaniga yuklandi. Gardaniga tushmoq Zimmasiga tushmoq. ◆ Yengsalar — nur ustiga nur. Yengilsalar — masʼuliyat Anvarning gardaniga tushadi. Sh. Xolmirzayev, „Qil koʻprik“ .

Antonimlari

ГАРДАН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

gardan
шея; ◆ 

• ~iga olmoq принять на себя, принять на свою ответственность; ◆ ~idan soqit qilmoq снимать с себя ответственность; ◆ ~ga yuklamoq возлагать (что-л. на кого-л.), заставлять (кого-л.) принять (что-л.) на себя; ◆ ~iga tushmoq 1)выпасть на (чью-л.) долю; ◆ bu ish mening ~imga tushdi это дело выпало на мою долю; 2) быть отнесённым на (чей-л.) счёт; ◆ uning ~iga ming soʻm qarz tushdi на него начислен долг в тысячу рублей; ◆ ~ida qarzi bor за ним есть долг; у него есть задолженность.